موسسه فرهنگی و مطبوعاتی روزنامه جمهوری اسلامی

شماره 13156
حکمراني رحيمانه

دکتر يدالله حبيبی

جنگ تحميلي اخير رژيم صهيوني بر مردم ايران از جمله جنگهائي است که در کنار ضايعات، دستاورد‌هاي خوبي هم داشت. اگرچه هرجنگي هزينه‌هاي مادي و رواني خود را بدنبال دارد اين جنگ براي مردم ايران در مقابل رژيم سفاک آمريکا و سگ دست آموز آن يعني رژيم صهيوني ماهيت دفاعي داشت. درواقع مردم ايران بار ديگر در يک کارزار و صحنه نبرد واقعي از شرف، دين، سرزمين، تمدن و موجوديت خود جانانه و مردانه دفاع کردند و به جهانيان نشان دادند علي‌رغم تحمل قريب نيم قرن تحريم‌هاي ظالمانه بين‌المللي و دشمني غرب خاصه شيطان بزرگ وشرايط خاص داخلي که هرکدام براي به زانو درآوردن يک نظام سياسي کفايت مي‌کنند همچنان در دفاع از هويت، مليت وسرزمين خود در مقابل دشمنان، متحد و يک پارچه ايستاده‌اند.فهرست نتايج و پيامد‌هاي جنگ اخير اعم از سياسي، اجتماعي، اقتصادي، نظامي، اطلاعاتي، منطقه‌اي و فرا منطقه‌اي زياد است که بررسي آن فرصت ديگري مي‌طلبد. آنچه نگارنده را برآن داشت تا دست به قلم بزند، دستاورد اجتماعي از نوع مهرورزانه در ملت ايران است که نيازمند توجه و بهره‌برداري درست از اين سرمايه بازاستخراج شده است.باري حال که همه مراجع و نهادها، مشاورين، گروه‌هاي مرجع، احزاب، افراد با وزن‌هاي مختلف عطف به اين سرمايه بر ضرورت رفع اشکالات وبازنگري در بعض سياست‌ها و روش‌ها را متذکر ميشوند جا دارد مباني وراهبرد‌هاي تحکيم مهر و اجتناب از قهر را در حکمراني جمهوري اسلامي از صدر تا ذيل مرور کنيم و با آسيب‌شناسي عالمانه و دقيق به باز تعريف قدرت و همگرائي ملي بپردازيم که خلق چنين فرصت‌هايي هميشه در دسترس نخواهد بود.بدون ترديد تحقق اين خواسته از مسير اراده حاکميت و مديران ارشد نظام ميگذرد که درحال حاضر راهبري اين کاروان را بعهده دارند. براساس مباني ديني، عقلي و تجربه بشري رابطه مستقيم و معناداري بين سلامت حکمراني وسلامت مردم وجود دارد. در بين مردم ما نيز اين باور هميشه بوده است که سلامت حاکم وحکمراني ضامن سلامت و سعادت آنهاست اگر در تاريخ ميخوانيم آن زن روستائي وقت صبحگاهان در مواجه با پستان خشک گاوش بسر خود ميزند و ميگويد امروز حاکم چه گناهي کرده است که شير گاو من خشکيده، افسانه نيست اعتقاد قلبي او بوده است با همين ديدگاه مردم غيور ايران به نداي پيرجماران(ره) لبيک گفتند و در دفاع از شرف، ديانت وسرزمين خود مال و جان خود را فدا کردند چرا که همه آرمان و خوشبختي خود رادر خميني کبير(ره) و يارانش ميديدند. بنابراين چاره‌اي جز بازگشت به يک نظام حکمراني سالم در حاکميت نيست که مظهر آن وجود مديران معتقد، کاربلد، متعهد، مردمي، پاکدست وفساد ستيز است.در حکمراني مطلوب سرمايه اصلي مديران هستند که با وصف سلامت اخلاقي، کارداني و امانت‌داري ميتوانند مسئوليت خود را به شايستگي انجام دهند. موضوع حکمراني رحيمانه در منابع قران و حديث از موضوعات فوق‌العاده مهم است. در يک حديث از فرمايشات گهربار نبي مکرم حضرت ختمي مرتبت محمد(ص) مي‌خوانيم:«لاَ تَصْلُحُ اَلْإِمَامَةُ إِلاَّ لِرَجُلٍ فِيهِ ثَلاَثُ خِصَالٍ وَرَعٌ يحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِي‌الله وَ حِلْمٌ يمْلِکُ بِهِ غَضَبَهُ وَحُسْنُ اَلْوِلاَيةِ عَلَى مَنْ يلِي حَتَّى يکُونَ لَهُمْ کَالْوَالِدِ اَلرَّحِيمِ» (الکافي، ج1، ص407)رسول خدا (ص) فرمود: امامت (حکمراني) بسامان نمي‌رسد، جز توسط کسي که داراي سه خصلت باشد 1- تقوي و ورعي که او را از نافرماني خدا باز دارد، 2- خويشتن‌داري که خشمش را آن کنترل کند. 3- نيکو حکومت کردن بر افراد زير فرمانش، تا آنجا که نسبت به ايشان مانند پدري مهربان باشد.در اين حديث شريف گرچه موضوع امامت و حکمراني ذکر نشده بلکه ويژگيها وروش‌هاي درست آن بيان شده است ولي پرواضح است که براساس مباني ديني موضوع وهدف در حکمراني، کارآمدي و تحقق عدالت خاصه در بعد اجتماعي ان مفروض است تحقق اين هدف از مسير همکاري مهرورزانه بامردم با اتخاذ سياست‌هاي درست و معطوف به مقاصد امکان پذيراست. بدون تعارف بايد اعتراف کرد در بخش‌هايي از نظام اداري کرامت مردم حفظ نميشود وبرخورد با مردم مهرورزانه نيست مديران وکارکناني که اجير مردم هستند و با سرمايه مردم ارتزاق ميکننددر مقابل ولي نعمت خود پاسخگو نيستند نگارنده اين سطور که همواره با مراجعات مردم در اين حوزه دست به گريبان است ميتواند موارد متعددي ازناکارامدي نظام اداري را شاهد ذکر کند که الان مجال آن نيست؛ بنابراين درخصوص رويکردحکمراني رحيمانه (حسن الولايه) مطابق اين حديث بر همه صاحب نظران و انديشمندان در حوزه، دانشگاه و مراکز پژوهشي فرض است که به کمک نظام آمده و در شناسائي مسائل مهم وارائه راه کار در تنظيم سياست‌ها وراهبرد‌ها و روش‌هاي اجرائي دين خود را به اين مردم شريف اداء کنند. در يک نگاه کلي موضوعات ذيل در اولويت بازنگري حکمراني خود را نشان ميدهند.- از بين بردن زمينه‌هاي فساد در نظام حکمراني و مبارزه تبعيض ناپذير با مفسدين- ايجاد فضاي نقد و سعه صدر در تحمل انتقاد واطلاع‌رساني شفاف- توليد پارادايم در فضاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي مبتني بر ارزش‌هاي ديني و ملي- بازتعريف نظام مهندسي حضور مردم در انتخابات با گرايش‌هاي مختلف با توجه به عدم تأثير‌گذاري احزاب موجود- درک مقتضيات زمان وپاسخگويي به نياز‌ها مبتني بر اجتهاد پويا- بازتعريف سياست‌هاي خارجي در تعامل با جهان با حفظ عزت ملي- رهائي از اقتصاد دولتي و سپردن امور به مردم- انتخاب مديران با رويکرد کارداني و امانت‌داري و دوري از سليقه گرائي و تبارگرائي- تعريف ساز و کار مؤثر در استفاده از افکار عمومي در مسائل ملي- اهتمام به رفع مشکلات نظام آموزشي کشور از تحصيلات پيش دبستان تا مراکز آموزش عالي- مبارزه بي‌امان با تبعيض، رانت خواري وبي عدالتي خاصه در نظام اداري- اهتمام به ارتقاء قدرت دفاعي کشورتا رسيدن به توازن برتروالسلام