پوست انار، که معمولاً به عنوان ضايعات کشاورزي دور ريخته مي‌شود، مي‌تواند به منبعي ارزشمند براي توليد مواد نگهدارنده طبيعي تبديل شود؛ موادي که هم ايمن‌تر از انواع شيميايي هستند و هم به افزايش عمر مواد غذايي کمک مي‌کنند.در سال‌هاي اخير، استفاده از افزودني‌ها در توليد مواد غذايي به بخش جدايي‌ناپذير اين صنعت تبديل شده است. اين افزودني‌ها نقش مهمي در بهبود کيفيت، افزايش ماندگاري و کاهش ضايعات ايفا مي‌کنند. اما بخش بزرگي از اين مواد، به صورت سنتزي و شيميايي توليد مي‌شوند که مصرف طولاني‌مدت آن‌ها ممکن است با نگراني‌هاي ايمني همراه باشد.به همين دليل، توجه پژوهشگران به سمت استخراج ترکيبات طبيعي از منابع گياهي و حيواني جلب شده است. در اين ميان، پوست انار با داشتن ترکيباتي مانند پلي‌فنول‌ها، تانن‌ها و آنتوسيانين‌ها، گزينه‌اي جذاب براي توليد افزودني‌هاي طبيعي محسوب مي‌شود.موضوع استفاده بهينه از ضايعات کشاورزي اهميت ويژه‌اي دارد. در ايران، سالانه مقادير زيادي اسانس، عصاره و رنگ وارد مي‌شود، درحالي که ضايعات کشاورزي داخلي، از جمله پوست انار، ظرفيت بالايي براي تأمين اين نيازها دارند. حدود 30 تا 40 درصد وزن ميوه انار را پوست آن تشکيل مي‌دهد که اغلب در فرآوري آب انار به عنوان زباله دفع مي‌شود. اين حجم قابل‌توجه از ضايعات مي‌تواند با روش‌هاي علمي و اقتصادي، به محصولاتي با ارزش افزوده بالا تبديل شود و حتي جايگزيني براي واردات باشد.شهين زمردي، دانشيار پژوهشي بخش تحقيقات فني و مهندسي مرکز تحقيقات و آموزش کشاورزي و منابع طبيعي آذربايجان غربي، با همکاري مرکز تحقيقات، آموزش کشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي، مطالعه‌اي را براي بررسي ويژگي‌هاي بيوشيميايي و خاصيت ضدقارچي عصاره پوست انار انجام داده است. اين تحقيق بر روي روش‌هاي مختلف استخراج عصاره از پوست انار و تأثير آن‌ها بر خواص آنتي‌اکسيداني و ضدقارچي اين ماده متمرکز بوده است.در اين پژوهش، دو عامل اصلي بررسي‌شده، نوع حلال (آب، متانول 70 درصد و اتانول 70 درصد) و مدت زمان استخراج (يک، دوازده و بيست‌وچهار ساعت) بودند. هدف اين بود که مشخص شود کدام ترکيب حلال و زمان، بهترين نتيجه را در استخراج ترکيبات مفيد از پوست انار به دست مي‌دهد.نتايج نشان دادند که عصاره استخراج‌شده با متانول 70 درصد، بيشترين قدرت احياکنندگي آهن و بالاترين فعاليت مهارکنندگي راديکال آزاد را داشت. همچنين، افزايش مدت زمان استخراج باعث افزايش چشمگير ميزان پلي‌فنول‌ها و خاصيت آنتي‌اکسيداني عصاره در تمام حلال‌ها شد. جالب اينجاست که بالاترين ميزان پلي‌فنول‌ها و قدرت احياکنندگي در حلال آب مشاهده شد، درحالي که بيشترين مهار راديکال آزاد در حلال اتانول به دست آمد.در بخش اثرات ضدقارچي، عصاره متانولي پوست انار با غلظت 0.3 درصد عملکردي نزديک به سوربات پتاسيم با غلظت 0.1 درصد نشان داد. به بيان ساده‌تر، ميزان جلوگيري از رشد کپک آسپرژيلوس نايجر توسط عصاره پوست انار تقريباً با نگهدارنده شيميايي رايج برابر بود. اين يافته نشان مي‌دهد که مي‌توان از عصاره پوست انار به عنوان يک نگهدارنده طبيعي در محصولات غذايي استفاده کرد.بررسي‌هاي تکميلي نيز نشان دادند که حلال‌هاي اتانول و متانول به دليل خاصيت نفوذ بيشتر در ديواره سلولي، توانايي بالاتري در استخراج پلي‌فنول‌ها و آنتوسيانين‌ها دارند. اين ويژگي‌ها سبب مي‌شود که عصاره حاصل، قدرت بيشتري در مهار اکسيداسيون و رشد قارچ‌ها داشته باشد.اهميت اين يافته‌ها در آن است که با استفاده از پوست انار، نه‌تنها مي‌توان به يک منبع طبيعي و ايمن براي افزايش ماندگاري مواد غذايي دست يافت، بلکه مي‌توان از هدررفت مقادير زيادي ضايعات کشاورزي جلوگيري کرد. اين امر، علاوه بر کاهش آلودگي محيط‌زيست، ارزش اقتصادي قابل‌توجهي ايجاد مي‌کند و مي‌تواند به کاهش واردات مواد نگهدارنده کمک کند.گفتني است اين نتايج در نشريۀ «مجله علوم و صنايع غذايي ايران»، وابسته به دانشگاه تربيت مدرس و انجمن علوم و صنايع غذايي ايران منتشر شده‌اند. اين نشريه يکي از مراجع علمي معتبر در زمينه علوم و صنايع غذايي به شمار مي‌آيد و يافته‌هاي منتشرشده در آن مي‌تواند راهنمايي عملي براي صنايع غذايي کشور باشد.
