همايش «عدالت هوشمند» به‌منظور تبادل دانش، معرفي نوآوري‌ها، ارتقاي شفافيت و کارآمدي و تقويت همکاري‌هاي علمي و فناورانه در مسير تحقق قوه قضاييه هوشمند در تراز انقلاب اسلامي به همت مرکز آمار و فناوري اطلاعات قوه قضاييه برگزار شد.در راستاي تأکيدات رئيس قوه قضاييه مبني بر «الزام دستگاه قضا به هوشمندسازي» و «استفاده حداکثري از فناوري‌هاي نوين در عدليه»، همايش «عدالت هوشمند» به‌منظور تبادل دانش، معرفي نوآوري‌ها، ارتقاي شفافيت و کارآمدي و تقويت همکاري‌هاي علمي و فناورانه در مسير تحقق قوه قضاييه هوشمند در تراز انقلاب اسلامي به همت مرکز آمار و فناوري اطلاعات قوه قضاييه برگزار شد.سامانه «خودکاربري دانش‌آموختگان حقوقي» به‌منظور تسهيل دسترسي به عدالت، سامانه ملي «آراء قضايي» به‌منظور ارتقاي شفافيت حقوقي و سامانه «تحليل نظام‌مند داده‌هاي قضايي» در جهت استفاده از رويکرد‌هاي نوين براي پيشگيري از وقوع جرم از جمله سامانه‌هاي نوين عدليه هستند که در اين همايش مورد رونمايي قرار گرفتند.همچنين در اين همايش، تفاهمنامه همکاري ميان مرکز آمار و فناوري اطلاعات قوه قضاييه و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري به‌منظور اشتراک‌گذاري داده‌ها، از جمله بيش از 10 ميليون از آراء قضايي گمنام‌سازي شده جهت بهره‌برداري پژوهشي جامعه علمي و دانشگاهي کشور با هدف تحقق «حکمراني علمي و داده‌محور» منعقد شد.معاون اول قوه قضاييه در اين مراسم با اشاره به موضوع مالکيت داده‌ها گفت: امروز تشکيلات قضايي به دنبال اين است که داده‌ها و ديتا‌هاي خود را در اختيار افراد قرار دهد چرا که اعتقاد دارد استفاده از روش‌هاي نوين براي تحقق عدالت ضروري است. اگر به اين روش‌ها توجه نکنيم، در تحقق عدالت نقصان ايجاد خواهد شد.حجت‌الاسلام خليلي افزود: بايد بپذيريم عدالت امر فطري و ذاتي ميان انسان‌هاست و تمام انسان‌ها عدالت دوست، عدالت خواه و عدالت ورز هستند هيچ انساني ظلم را نمي‌پذيرد. عدالت يک امر ثابت و غيرمقطعي است و در طول زمان و مکان تغيير نمي‌کند. هرچند تعاريف متفاوتي از عدالت وجود دارد، اما اصل ثبات عدالت مورد قبول است. ما در تلاشيم به اين عدالت ثابت برسيم و براي اين منظور نيازمند ابزار‌ها و روش‌هايي هستيم که ممکن است غيرثابت و متغير باشند.وي گفت: نظام قضايي امروز، به دنبال روش‌هاي نوين است تا بتواند گامي مؤثر در جهت تحقق عدالت بردارد و ما را به عدالت نزديک‌تر کند. براي رسيدن به عدالت بايد تجربه و فهم مشترک خود را به اشتراک بگذاريم و به دنبال ابزار‌ها و روش‌هاي نوين باشيم. بهترين مکان براي اين اشتراک‌گذاري دانشگاه‌ها هستند و ما امروز افتخار داريم با شما عزيزان در اين فضا همراه باشيم تا بتوانيم فهم خود را مشترک کنيم و به ابزار‌هاي هوشمند براي تحقق عدالت دست يابيم.وي با اشاره به مطالبي که رئيس مرکز آمار و فناوري اطلاعات در اين همايش مطرح کرد، افزود: شما مشاهده کرديد که با هوشمندسازي توانسته‌ايم عدالت را در کاهش اطاله دادرسي، راه‌اندازي دادگاه‌هاي غيرحضوري و مجازي و حذف حضور فيزيکي و... تحقق بخشيم که هر کدام از اين موارد نيازمند تفسير و تحليل است.محمد کاظمي‌فرد، مرکز آمار و فناوري اطلاعات قوه قضاييه در اين همايش با اشاره به دستاورد‌هاي قوه قضاييه در عرصه فناوري گفت: درحال حاضر 85 درصد از جلسات رسيدگي زندانيان با قاضي به‌صورت الکترونيک برگزار مي‌شود و تنها 15 درصد از زندانيان براي جلسات رسيدگي جابه‌جا مي‌شوند. سال گذشته نيز 215 هزار جلسه رسيدگي الکترونيک با حضور مردم از نقاط مختلف، حتي خارج از کشور، برگزار شده است.وي ادامه داد: يکي از مهم‌ترين ابزار‌هاي قوه قضاييه هوشمند، سامانه توقيف برخط اموال است؛ به‌گونه‌اي که براساس گزارش بانک مرکزي، فرآيندي که پيش‌تر تا 400 روز زمان مي‌برد، اکنون تنها در چهار دقيقه انجام مي‌شود و قاضي مي‌تواند با يک کليک، اموال مورد نياز را به‌صورت آنلاين توقيف کند.در سال گذشته يک‌ميليون و 600 هزار پرونده محکوميت و 728 هزار پرونده اعسار از اين قابليت بهره‌مند شده‌اند.کاظمي‌فرد در بخش ديگري از سخنانش به سامانه پايش قضايي اشاره کرد و گفت: اين سامانه 14 سال داده قضايي را در خود دارد و مهم‌ترين شاخص آن، نمايش لحظه‌اي ورودي و خروجي پرونده‌ها به تفکيک استان و مرجع قضايي تا سطح شعبه است. تغييرات داده‌ها پيام‌هاي مهمي براي سياست‌گذاري دارد؛ به‌طور مثال، ورودي پنج استان در سال 1403 متفاوت بوده که قابل تحليل است تا مشخص شود چه عواملي بر اين تغييرات اثر گذاشته است.کاظمي‌فرد تأکيد کرد: تمامي چرخه پرونده از مرحله ورود، اتهام و خواسته تا تصميمات قضايي در دادسرا، دادگاه بدوي، تجديدنظر و نوع محکوميت در بازه 14 ساله به‌طور کامل در اين سامانه موجود است. ما آمادگي داريم اين داده‌ها را به‌عنوان اولين محصول داده‌محور دستگاه قضا، در اختيار پژوهشگران، دانشجويان و اساتيد دانشگاه‌ها قرار دهيم تا در تحقيقات، پايان‌نامه‌ها و رساله‌ها مورد استفاده قرار گيرد؛ اقدامي که مي‌تواند به احصاي دلايل، تحليل علل و پيشگيري از وقوع جرايم کمک کند.وي با اشاره به صدور 3 ميليون و 200 هزار گواهي سوءپيشينه به‌صورت الکترونيک گفت: 2 ميليون و 800 هزار قرارداد الکترونيک وکالت و يک‌ميليون و 636 هزار استعلام اعتبار معاملاتي صادر شده است؛ آماري که نقش مهمي در شفافيت معاملات و تسهيل خدمات قضايي دارد. همچنين 40 درصد درخواست‌هاي قوه قضاييه به‌صورت غيرحضوري انجام مي‌شود.در پايان اين همايش تفاهم نامه همکاري في‌مابين معاونت پژوهشي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و مرکز آمار و فناوري قوه قضاييه امضا شد.اين تفاهمنامه با هدف بهره‌گيري از ظرفيت دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشي در جهت نهادينه سازي پژوهش‌هاي مسئله محور مبني بر داده‌هاي مرکز و نياز‌ها و اولويت‌هاي قوه قضاييه تدوين شده است.از ديگر اهداف اين تفاهمنامه ارتقاي همکاري‌ها ميان رشته‌اي ميان دانشگاه و مرکز آمار قوه قضاييه در جهت پاسخگويي به مسائل و نياز‌هاي جامعه از طريق پژوهش‌هاي علمي و فناورانه است.
