عوارض منفي بي‌عدالتي آموزشيمحمد مقصودمقدمهاين روزها يک کليپ در فضاي مجازي دست به دست مي‌شود که نشان مي‌دهد مراسم سال تحصيلي جديد در يکي از مدارس غير دولتي تهران، منطقه زعفرانيه، با صحنه‌اي مبتذل آغاز شد، مراسمي که بيشتر شبيه عروسي و جشن‌هاي اشراف بود تا آغاز سال تحصيلي. خانواده‌ها با پرداخت شهريه‌هاي نجومي، شاهد نمايش تجمل و ابتذال فرهنگي در محيط آموزشي شدند. اين کليپ، نمونه‌اي از يک مدرسه نبود، بلکه نماد روند رو به رشد بي‌عدالتي در نظام آموزشي کشور بود.در اين کليپ، مي‌توان ديد محيط آموزشي پر از زرق و برق، صحنه‌هايي که به‌جاي تمرکز بر يادگيري، بيشتر به نمايش تجمل و ثروت اختصاص يافته است.مراسم‌هايي که از نظر فرهنگي و تربيتي، هيچ سنخيتي با مفهوم آموزش و پرورش ندارند.دانش‌آموزاني که بايد در محيطي عادلانه رشد کنند، در معرض پيامدهاي ابتذال فرهنگي و تفاوت طبقاتي شديد هستند.اين تصوير، نشان‌دهنده واقعي تلخي است که در اينگونه مدارس غير دولتي با شهريه‌هاي بالا در مناطق برخوردار رخ مي‌دهد و اعتماد عمومي به عدالت آموزشي را به‌شدت آسيب مي‌زند.شکاف‌هاي آموزشيدرحالي که مدارس مرفه، امکانات لوکس و برنامه‌هاي جانبي گران‌قيمت دارند، مدارس دولتي و مناطق محروم باکمبود معلم و تجهيزات آموزشي شرايط نامناسب مدرسه، کلاس‌ها و سرويس‌هاي بهداشتي و بازماندن بسياري از دانش‌آموزان از تحصيل روبرو هستند. آمار رسمي نشان مي‌دهد که کودکان زيادي در کشور، از تحصيل بازمانده‌اند و شکاف آموزشي روز به روز عميق‌تر مي‌شود.که پيامدها عبارتند ازبي‌عدالتي آموزشي، دسترسي به آموزش با کيفيت محدود به اقشار مرفه شده است.بحران اجتماعي، افزايش حس تبعيض و فاصله طبقاتي، به‌ويژه بين دانش‌آموزان مناطق برخوردار و محروم.تضعيف ارزش‌هاي فرهنگي، وقتي مدارس به جاي تمرکز بر يادگيري، محلي براي نمايش تجمل مي‌شوند. تربيت اخلاقي و فرهنگي دانش‌آموزان به خطر مي‌افتد.ترکيب مديران آيندهطبق آمارها، بيشترين قبول‌شدگان کنکور از ميان همين مدارس غير دولتي برخوردار هستند. اين بدان معناست که آينده مديريت کشور در اختيار همين قشر خواهد بود؛ کساني که اغلب با دردهاي جامعه آشنا نيستند و ممکن است احساس و درک کافي نسبت به مشکلات محرومان و نيازمندان نداشته باشند. اين روند، شکاف اجتماعي را نه‌تنها تثبيت، بلکه عميق‌تر مي‌کند.روند رو به رشد اين کليپ تنها يک نمونه نيست؛ روند کلي نظام آموزشي کشور به همين سمت پيش مي‌رود. حتي نظارت و برخوردهاي محدود، کمکي به اصلاح وضعيت نمي‌کنند، زيرا مشکل ريشه‌اي اقتصادي و فرهنگي است و نيازمند تغييرات ساختاري است.نتيجه‌گيريتصاوير دردناک و خيره‌کننده اين کليپ، هشدار صريحي است به مسئولان و جامعه. تا زماني که شکاف‌هاي آموزشي و فرهنگي به رسميت شناخته نشوند، عدالت آموزشي تنها يک شعار خواهد بود. مدارس بايد مکاني براي آموزش و پرورش اخلاقي و علمي باشند، نه محلي براي نمايش ثروت و ابتذال.
