کاهش 40 درصدي بارش‌ها و افزايش بي‌سابقه دما در سال آبي گذشته، منابع آب تجديدپذير کشور را به پايين‌ترين سطح در يک قرن اخير رسانده است. آمارها نشان مي‌دهد حجم آب قابل تجديد ايران به‌زحمت به 70 تا 80 ميليارد مترمکعب رسيده و بيش از 50 شهر کشور در آستانه تنش آبي جدي قرار گرفته‌اند.به گزارش ايسنا، ايران در سال آبي گذشته يکي از خشک‌ترين و کم‌بارش‌ترين سال‌هاي خود را پشت سر گذاشت؛ به‌طوري‌که ميانگين بارش کشور که در سال‌هاي معمول حدود 247 تا 248 ميلي‌متر ثبت شده، در سال گذشته تنها به حدود 152 ميلي‌متر رسيد. اين رقم نشان‌دهنده کاهش 40 درصدي بارش‌ها نسبت به ميانگين بلندمدت است.براساس برآوردهاي کارشناسي، حجم متوسط بارش سالانه کشور حدود 400 ميليارد مترمکعب است که با توجه به اقليم خشک ايران، حدود 75 درصد آن تبخير و تعرق مي‌شود و تنها 25 درصد به‌عنوان آب تجديدشونده باقي مي‌ماند. به اين ترتيب، در سال آبي گذشته حجم آب تجديدشونده کشور به‌زحمت به 70 تا 80 ميليارد مترمکعب رسيده است؛ رقمي که به‌مراتب کمتر از ميانگين سال‌هاي معمول به شمار مي‌رود.در محاسبه اين ارقام، ميزان تبخير به‌صورت ثابت در نظر گرفته مي‌شود، اما در واقعيت، افزايش دما در دهه اخير موجب تشديد وضعيت شده است. ميانگين دماي کشور در 10 سال گذشته بيش از 18 درجه سانتي‌گراد بوده و سال آبي گذشته نيز با دماي ميانگين حدود 19.3 درجه سانتي‌گراد به پايان رسيده است. اين افزايش دما باعث بالا رفتن نرخ تبخير و در نتيجه کاهش بيشتر منابع تجديدپذير آبي کشور شده است.کمبود بارش‌ها و کاهش ذخاير آبي در چند سال اخير به اندازه‌اي بوده است که همه بخش‌هاي کشور از جمله کشاورزي، صنعت و حتي بخش خانگي را تحت تأثير قرار داده است. در چنين شرايطي، وزارت نيرو ناچار به اعمال محدوديت‌هاي مصرفي شد؛ تصميمي که هرچند براي مردم ناخوشايند بود، اما به‌عنوان تنها راه جلوگيري از گسترش بحران اتخاذ شد. آمارها نشان مي‌دهد امسال منابع آب تجديدپذير کشور بيش از 30 درصد کاهش يافته و بارش‌ها نيز 42 درصد افت داشته است. اين شرايط موجب شد بيش از 50 شهر کشور در آستانه تنش آبي جدي قرار گيرند و ذخاير سدها به پايين‌ترين ميزان در يک قرن اخير برسد. درحال حاضر تنها 46 درصد ظرفيت مخازن سدهاي کشور پر است و در 18 سد مهم، اين ميزان حتي به کمتر از 20 درصد رسيده است.يکي از پيامدهاي مستقيم خشکسالي و برداشت بي‌رويه از منابع زيرزميني، فرونشست زمين است. اين پديده در برخي نقاط کشور از جمله تهران شدت گرفته و طبق گزارش‌ها، در برخي مناطق پايتخت تا 30 سانتي‌متر در سال ثبت شده است. اگرچه سهم مصرف خانگي از کل آب کشور تنها 9 درصد است، اما هدررفت آب در شبکه‌هاي توزيع به‌تنهايي حدود 22 درصد از منابع را از بين مي‌برد. اين اتلاف عمدتاً ناشي از نشتي شبکه‌ها، انشعابات غيرمجاز و کنتورهاي فرسوده است. ازسوي ديگر، بخش کشاورزي که بزرگ‌ترين مصرف‌کننده آب در کشور محسوب مي‌شود، همچنان با روش‌هاي سنتي و غيربهره‌ور اداره مي‌شود که نقش چشمگيري در بحران کم‌آبي دارد.افزايش دما در تابستان امسال نيز شرايط را دشوارتر کرد. در برخي استان‌ها دما از 50 درجه سانتي‌گراد فراتر رفت و در پي آن براي جلوگيري از فشار بر شبکه، دولت ناچار به اعمال تعطيلات اضطراري و قطعي‌هاي آب و برق در برخي مناطق شد. مجموعه اين عوامل نشان مي‌دهد که کشور با چالش پيچيده‌اي در حوزه منابع آبي روبه‌روست؛ بحراني که ريشه در کم‌بارشي، تبخير بالا، بهره‌وري پايين مصرف و تغييرات اقليمي دارد. کارشناسان معتقدند تا زماني که سياست‌هاي مصرف و مديريت منابع آب به‌صورت جامع اصلاح نشود، اين روند مي‌تواند به تهديدي جدي براي پايداري زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي کشور تبديل شود.
