موسسه فرهنگی و مطبوعاتی روزنامه جمهوری اسلامی

شماره 13156
برندگان کريدور زنگزور، آغازپروژه نفوذ آمريکا در قفقاز

برخي تحليلگران حوزه قفقاز معتقدند که توافق سه‌جانبه ترامپ، پاشينيان و علي‌اف در کاخ سفيد به مثابه تکميل پروژه نفوذ آمريکا در اين منطقه و همچنين دسترسي به آب‌هاي درياي خزر است؛ اين گمانه زني نيز مطرح است که آمريکا و جمهوري‌آذربايجان، تنها برندگان اين توافق هستند و تنها توقفي کوتاه‌مدت در مناقشه ميان ايروان- باکو ايجاد خواهد شد.نخست وزير ارمنستان و رئيس‌جمهور جمهوري آذربايجان عصر جمعه 17 مرداد 1404 در مراسمي در کاخ سفيد با حضور دونالد ترامپ رئيس جمهوري آمريکا، توافق صلح امضا کردند.ترامپ پس از آن گفت:‌ اين اعلاميه که «مسير ترامپ براي صلح و رفاه بين‌المللي» ناميده مي‌شود، يک منطقه ترانزيتي ويژه است که به جمهوري آذربايجان اجازه مي‌دهد به بخش ديگر خاک خود،نخجوان دسترسي کامل داشته باشد.رئيس جمهوري آمريکا افزود: ارمنستان همچنين درحال ايجاد يک همکاري انحصاري با ايالات متحده براي توسعه اين گذرگاه است که مي‌تواند تا 99 سال ادامه يابد.31 تير 1404، نشريه اسپانيايي Periodista Digital در گزارشي در اين باره نوشته بود: ارمنستان، جمهوري آذربايجان و آمريکا توافق کرده‌اند که يادداشت تفاهمي درباره ايجاد يک کريدور حمل‌ونقل موسوم به پُل ترامپ امضا کنند.دولت ارمنستان پيشتر گزارش اين نشريه را نادرست و جلوه ديگري از جنگ ترکيبي و تبليغات فريبکارانه خوانده بود.پيش از آن،‌ سخنگوي وزارت امور خارجه ارمنستان 24 تير 1404 با رد پيشنهاد نظارت 100 ساله آمريکا بر اين گذرگاه اعلام کرد که اين کشور کنترل قلمرو تحت حاکميت خود را به هيچ کشور ثالثي واگذار نکرده و نخواهد کرد.با اين حال، نيکول پاشينيان نخست‌وزير ارمنستان و الهام علي‌اف رئيس‌جمهور جمهوري آذربايجان توافقي را در کاخ سفيد امضا کردند که هنوز برخي جزئيات آن مشخص نشده است.راهگذري که رهبران آمريکا، ارمنستان و جمهوري آذربايجان در کاخ سفيد درباره آن سخن گفتند، مسير ارتباطي است که برخي از آن به عنوان «دالان توراني ناتو» ياد مي‌کنند و از زمان جنگ دوم قره باغ به يکي از موضوعات بحث‌برانگيز تبديل شده است.از نگاه برخي کارشناسان، اين پروژه صرف‌نظر از منافع جمهوري آذربايجان و ترکيه، به دنبال تقويت نفوذ ناتو و غرب در قفقاز جنوبي و تضعيف ايران، روسيه و چين است.آنچه ارمنستان واگذار کرد و آنچه در اختيار گرفتموضوع کريدوري که در جمهوري آذربايجان،‌ زنگزور و در ارمنستان،‌ سيويک ناميده مي‌شود، اينک نام دولت ترامپ در آمريکا را به يدک مي‌کشد و برخي کارشناسان و تحليلگران سياسي، پيشتر درباره نقض حاکميت ارمنستان با اجراي اين طرح هشدار داده بودند.سورن سورنيانتس پژوهشگر علوم سياسي ارمنستان شامگاه جمعه پس از امضاي توافق‌نامه سه‌جانبه در کانال تلگرام خود نوشت: جمهوري آذربايجان و ايالات متحده از مزاياي استراتژيک و اقتصادي واضح و بلندمدتي بهره‌مند شده‌اند و مواضع خود را در منطقه تقويت کرده‌اند، درحالي که ارمنستان تنها يک آرامش موقت دريافت کرده است، اما وابستگي‌هاي جديد، حاکميت محدود و خطر قرار گرفتن در مرکز يک بازي ژئوپليتيکي خطرناک را نيز به دست آورده است.جمهوري آذربايجان و آمريکا، برندگان واقعي توافق سه‌جانبهبه گزارش ايرنا، اين پژوهشگرعلوم سياسي از جمهوري آذربايجان به عنوان برنده نخست توافق صلح ياد کرده و نوشته است: باکو مشروعيت بين‌المللي براي کريدور مورد نظر خود را دريافت کرد و با امضاي بيانيه سه‌جانبه، عملاً به «مالک مشترک» اين راهگذر تبديل خواهد شد.وي ادامه داد: علي‌اف با اين توافق، مجوز دريافت کمک‌هاي نظامي و مالي مستقيم آمريکا به جمهوري آذربايجان را دريافت کرده است.وي گفت: روز قبل، جمهوري آذربايجان يک معامله بزرگ نفتي بين سوکار و اکسون موبيل منعقد کرد و اتحاد انرژي با ايالات متحده را تقويت کرد.سورنيانتس خاطرنشان کرد:‌ علي‌اف همچنين يک وعده سياسي بسيار خطرناک دريافت کرد؛ به گفته او، طرف ارمني رأساً آمادگي خود را براي تغيير قانون اساسي ابراز کرد.وي در ادامه از آمريکا به عنوان برنده شماره دو توافق سه‌جانبه 17 مرداد در کاخ سفيد ياد کرد و نوشت:‌ ايالات متحده عملا کنترل پروژه کريدور را برعهده گرفت؛ نفوذ روسيه و ايران را در قفقاز جنوبي تضعيف کرد و در مسير مورد نياز ترامپ براي معرفي به عنوان فرد صلح‌طلب بود.توافق سه‌جانبه براي ارمنستان، پيروزي سيستماتيک نيستسورنيانتس تأکيد کرد:‌ توافق سه‌جانبه در کاخ سفيد براي ارمنستان يک وقفه کوتاه مدت در تنش با جمهوري آذربايجان است اما يک پيروزي سيستماتيک نيست.وي افزود:‌ ارمنستان تنها وعده‌هاي سرمايه‌گذاري و شعارهاي پر سر و صدا در مورد تبديل شدن به يک «قطب حمل و نقل» را دريافت کرد، بدون هيچ تضمين خاص يا تعهدات ثابت.ارمنستان در مسائل واقعي و حياتي خود مانند امنيت، تماميت ارضي و حفاظت از حاکميت، هيچ دستاوردي به دست نياورد.براي ارمنستان،‌ حتي مبرم‌ترين مسائل نيز حل نشد، هيچ شرايط مشخصي براي رفع انسداد مواصلاتي ايروان وجود ندارد، اسراي ارمني که در باکو حبس هستند، بازگردانده نشده‌اند و «اشغال‌زدايي» بخشي از سرزمين‌هاي ارمنستان انجام نشده است.سورنيانتس در پايان نوشت: اکنون تغيير قانون اساسي ارمنستان ديگر نه تنها خواسته جمهوري آذربايجان، بلکه تعهدي است که ايروان بر عهده گرفته است.