معاون اول رئيس‌جمهور با بيان اينکه جهش علمي کشور يک مأموريت ملي است، گفت: تهيه سند ملي نظام نوآوري بايد در اولويت شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري باشد تا مسير تجاري سازي علم و خلق ثروت از دانش را فراهم کند. دکتر محمدرضا عارف در جلسه شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري با بيان اينکه انقلاب اسلامي يک انقلاب فرهنگي و مبتني بر علم و دانش است، گفت: ما شوراي عالي عتف را يکي از شوراهاي بالادستي و مهم نه تنها براي نهادهاي علمي و فناورانه بلکه همه نهادهاي اجرايي، مديريتي و صنفي و پيشتاز تحقق اهداف عالي نظام و مطالبات مردم مي‌شناسيم و انتظار داريم اين شورا هر دو ماه يکبار تشکيل شود.دکتر عارف خاطرنشان کرد: اگر دنبال کسب دستاورد از دانشگاه هستيم بايد در چنين جمع‌هايي براي تصميم‌سازي و اجرا به نتيجه برسيم چون افراد حاضر در اين جلسه بزرگان آموزش عالي، علم و فناوري کشور هستند.وي افزود: ما بيش از هر زماني نياز به جهش علم و فناوري داريم. در سند چشم‌انداز توسعه و فرمايشات رهبر معظم انقلاب اين جهت‌گيري وجود دارد. سند چشم‌انداز 20 ساله مبتني به علم و فناوري بود و اگر مي‌توانستيم به اهداف اين سند در زمينه علم و فناوري برسيم، به ساير اهداف خود هم مي‌رسيديم چون علم و فناوري نه تنها با ساير بخش‌ها رقابت نمي‌کند بلکه به آنها هم کمک مي‌کند.معاون اول رئيس‌جمهور با بيان اينکه در سند چشم‌انداز 20 ساله، فناوري‌هاي نوظهور در اولويت کشور قرار گرفت، گفت: با اين حال با اين هدف هنوز فاصله داريم و هيچ راهي جز بررسي و آسيب‌شناسي گذشته نداريم تا در سقف زماني 3 سال آينده به آن جايگاه برسيم و اگر به اين هدف نرسيديم همه ما مسئوليت داريم.وي افزود: شوراي عتف بايد مرکز هماهنگي و تصميم‌سازي ملي در زمينه علم و فناوري باشد و نظام تصميم‌گيري و اجراي برنامه علمي کشور را يکپارچه کند. در اين زمينه تهيه سند ملي نظام نوآوري بايد در اولويت شوراي عتف باشد تا مسير تجاري سازي علم و خلق ثروت از دانش را فراهم کند.وي ادامه داد: جهش علمي يک مأموريت ملي همه ماست زيرا عبور از چالش‌هاي کشور بدون جهش علمي ممکن نيست، بنابراين بايد بين دولت، صنعت و دانشگاه ارتباط بيشتري برقرار باشد و شوراي عتف نيز بايد اولويت‌هاي پژوهشي براي مسير جهش علمي را مشخص کند. صندوق‌هاي نوآوري نيز بايد تقويت‌کننده نهادهايي باشند که در مسير جهش علمي کشور حرکت مي‌کنند.معاون اول رئيس‌جمهور با تأکيد بر اينکه مي‌توان ايران را به مرجعيت علمي دنيا تبديل کرد اما بايد در اين زمينه انسجام مديريتي وجود داشته باشد، افزود: توسعه فناوري‌هاي نوين و هوش مصنوعي همچنان بايد دنبال شود ما در زمينه توسعه فناوري‌هاي نوين موفق بوديم.دکتر عارف همچنين بيان کرد: کسب رتبه تک رقمي در علم و فناوري تکليفي است که مقام معظم رهبري مشخص کردند و ما هم مي‌توانيم به اين هدف برسيم. اقدامات خوبي هم آغاز شده است ولي هم‌افزايي و تقسيم کار ملي جدي نياز داريم، اگر اين اتفاق بيافتد در آينده‌اي نزديک دستور مقام معظم رهبري در زمينه هوش مصنوعي محقق خواهد شد. هوش مصنوعي يک ضرورت انکارناپذير است و اگر آن را انتخاب نکنيم، با هزينه‌اي زياد به ما تحميل مي‌شود.وي تصريح کرد: انتقال فناوري فقط به ما هزينه تحميل مي‌کند بايد بپذيريم که واردات صنعتي با آلودگي همراه است و اين آلودگي با 20 سال قبل فرق مي‌کند و مي‌تواند سر بزنگاه، آثار مخرب غيرقابل جبراني تحميل کند بنابراين نمي‌توانيم در اين زمينه سهل انگاري يا غفلت داشته و صرفا نگاه علمي داشته باشيم. شوراي عالي عتف نيز به اين مسائل بپردازد.معاون اول رئيس‌جمهور با اشاره به اهميت سواد ديجيتال و توجه مناسب به آن در برنامه هفتم پيشرفت گفت: آموزش مستمر مديران بايد دنبال شده و آنها بروز شوند. تهديدات کشور به سمت کاملا نرم رفته است و ما ابزاري جز علم و فناوري براي مقابله با اين تهديدات نداريم.دکتر عارف همچنين با اشاره به اهميت ديپلماسي علمي بيان کرد: به دلايل مختلف از جمله محدوديت‌ها در منابع ارتباط ما با دنياي علمي قطع شده است اين درحالي است که ما هيچ راهي جز تعامل جدي با دنياي علم و دانشمندان بزرگ دنيا که علاقمند به همکاري با ما هستند، نداريم. درحال حاضر رفت و آمدهاي علمي قطع شده و در کنفرانس‌هاي علمي و فرصت‌هاي علمي شرکت نمي‌کنيم که اين فقط صورت مسأله پاک کردن است. استادي که به فرصت مطالعاتي نرفته و در جريان پيشرفت‌هاي علمي دنيا نيست، مي‌خواهد چه کند؟ معلوم است که همان اقدامات 15 سال قبل خود را مطرح مي‌کند درحالي که ما دانشمندان خود را نه‌بروز بلکه بايد به لحظه نگه داريم.وي با بيان اينکه بايد بپذيريم که وارد مرحله دانشگاه‌هاي نسل سوم و چهارم شده‌ايم، افزود: اين دانشگاه‌ها مسئوليت اجتماعي دارند و بايد مشکلات جامعه را حل کنند، اما يکي از رؤساي دانشگاه گفته است که دانشگاهي که نمي‌گذاريد مسائلش را خودش حل کند چه انتظاري داريد که مسائل کشور را حل کند؟ که اين حرف درستي است. ما بر اين باوريم که دانشگاه‌ها بايد به صورت نهاد علمي عمومي باشند و هيچ دخالت اداري و دستوري از بيرون نبايد انجام شود. از چنين دانشگاهي مي‌توان انتظار حل مشکلات کشور را داشت.معاون اول رئيس‌جمهور در ادامه با اشاره به ناترازي‌هاي مختلف در کشور از جمله وجود بحران آب، تصريح کرد: چه کسي بايد اين مسائل را حل کند؟ اگر بتوانيم از ظرفيت علمي کشور استفاده کنيم ناترازي‌ها قابل حل است. ما هيچ نيازي به متخصصان خارج از کشور نداشته و اين ادعا را داريم متخصصان ما مي‌توانند نه تنها مشکلات کشور بلکه مشکلات دنياي اسلام را حل کنند و اين تکليف ماست که اندوخته‌هاي علمي خود را در اختيار کشورهاي همسايه و مسلمان قرار دهيم.دکتر عارف همچنين با اشاره به اينکه پژوهش‌ها بايد به سمت نيازهاي راهبردي کشور هدايت شود، خاطرنشان کرد: امروز مي‌دانيم که اولويت‌هاي علمي کشور براي 3 ساله آينده چيست بنابراين بايد با يک تقسيم کار ملي اين پژوهش‌ها را دنبال کنيم و فقط نبايد دلخوش به چاپ مقاله باشيم، بلکه بررسي کنيم که رتبه ما در زمينه علم و فناوري چقدر است؟ جايگاه فعلي ما در اين زمينه در شأن کشور نيست.وي با اشاره به اهميت استفاده از نخبگان ايراني خارج از کشور، گفت: يک ايراني هر جا باشد، ايراني محسوب مي‌شود. دل نخبگان ايراني که به هر دليلي در خارج از کشور مانده‌اند با ايران است. بايد سازوکاري براي حفظ، نگهداشت و بازگشت نخبگان طراحي کنيم. طرح سربازي نخبگان خارج از کشور در دهه 60 با موافقت مقام معظم رهبري اجرا شد که البته فقط براي پزشکان بود ولي الان براي همه نخبگان اجرا مي‌شود. اينکه در اين طرح مي‌آيند، جوانان دانشمند ما دو ماه به ايران مي‌آيند، خيلي به ما کمک مي‌کنند پس چرا نگاه منفي به آنها داريم؟ چرا مي‌خواهيم رابطه جوان دانشمندي که به هر دليلي نمي‌تواند در ايران بماند را قطع کنيم؟ اين نخبگان بايد به راحتي در کشور رفت و آمد داشته باشيم تا جوانان ما از اين فرصت استفاده کنند.معاون اول رئيس‌جمهور ادامه داد: بايد براي مهاجرت معکوس هم برنامه‌ريزي کنيم. با وجود نگاه امنيتي مانع اجراي طرح بازگشت موقت نخبگان به کشور شده‌ايم. دانشمند ايراني مي‌خواهد دين خود را به کشور ادا کند ولي به هر دليلي نمي‌خواهد در ايران بماند بنابراين بايد با آنها همکاري کرد. برخي از افرادي که در دهه 60 به صورت موقت به ايران مي‌آمدند، در کشور ماندند. بايد براي بازگشت دائم يا موقت نخبگان ايران خارج از کشور در قالب يک طرح ويژه کار کنيم.دکتر عارف در ادامه گفت: در منطقه ذهنيت مثبتي نسبت به ايران وجود دارد و مي‌توانيم با آنها در زمينه فناوري‌هاي نوظهور همکاري کنيم.گفتني است در سي‌ويکمين جلسه شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري؛ طرح کلان بررسي و طراحي دانشگاه نسل چهارم، تهيه و طراحي بسته آموزشي مديران علم و فناوري، تدوين و پياده سازي سند نظام ملي نوآوري کشور، تدوين بسته سياستي جهش علمي و کسب مرجعيت علمي، طراحي سازوکار ملي براي تعاملات و ديپلماسي علم و فناوري، طراحي بسته سياستي جذب و نگاهداشت نخبگان و برنامه‌ريزي براي مهاجرت معکوس، حمايت از پژوهش‌هاي مسئله محور و توجه به عدالت اجتماعي، طراحي بسته سياستي توسعه هوش مصنوعي و ارتقاء سواد ديجيتال با همکاري ساير دستگاه‌ها و نهادها، تصويب سياست‌هاي انتشار آمار و اطلاعات نظام علمي، فناوري و نوآوري در پايگاه‌هاي بين‌المللي و تعيين اعضاي حقيقي هيأت امناي صندوق شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري به تصويب اعضاء رسيد.
