ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره نحوه تعامل در وضعيت جديد به تفاهم رسيدند.همکاري‌هاي ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در پي حملات اسرائيل و آمريکا عليه تأسيسات هسته‌اي ايران به حالت تعليق درآمد و مجلس شوراي اسلامي قانوني را در اين زمينه به تصويب رساند که براساس آن، دولت موظف است تا زمان تحقق شروط مشخص‌شده در متن مصوبه، همکاري‌هاي خود با آژانس را متوقف سازد.پس از آن، مذاکراتي ميان دو طرف درباره نحوه ازسرگيري همکاري‌ها شکل گرفت که سرانجام ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي 18 شهريور درباره نحوه تعامل در وضعيت جديد به تفاهم رسيدند.وزير امور خارجه کشورمان پس از امضاي توافق اعلام کرد: گام‌هاي عملي توافق‌شده براي اجراي پادمان‌ها به طور کامل با قانون مجلس شوراي اسلامي ايران منطبق است؛ به نگراني‌هاي ايران مي‌پردازد و چارچوبي براي استمرار همکاري فراهم مي‌سازد. آنچه ما انجام داده‌ايم، در عين حال که حقوق مسلم ما را تضمين مي‌کند، همکاري با آژانس را ذيل يک چارچوب توافق‌شده حفظ مي‌نمايد.سيد عباس عراقچي تصريح کرد: اين توافق يک سازوکار عملي براي همکاري برقرار مي‌کند که هم شرايط استثنائي امنيتي ايران و هم الزامات فني آژانس را بازتاب مي‌دهد.پس از اعلام اين خبر، رافائل گروسي، مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در توييتي، ضمن تأييد گزارش‌هاي منتشر شده درباره نهايي‌شدن شيوه‌نامه تعامل ايران و آژانس با اعلام اين توافق، آن را گامي مهم در مسير درست توصيف کرده بود.همکاري با آژانس يکي از سه شرط تروئيکاي اروپايي براي عدم استفاده از مکانيسم اسنپ‌بک مندرج در بند 11 و 12 قطعنامه 2231 بود.*استقبال سازمان مللدر همين ارتباط، سخنگوي سازمان ملل اعلام کرد که اين نهاد بين‌المللي از توافق ميان جمهوري اسلامي ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي استقبال مي‌کند و منتظر اجراي اين توافق است."استفان دوجاريک" گفت: ما از توافق ميان جمهوري اسلامي ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره "ترتيبات عملي مداليتي براي ازسرگيري بازرسي‌ها در ايران" به عنوان گامي مثبت در جهت ازسرگيري همکاري‌هاي کامل، طبق تعهدات ايران در چارچوب توافق جامع پادمان، استقبال مي‌کنيم و مشتاقانه منتظر اجراي سريع اين توافق هستيم.وي تصريح کرد: فکر مي‌کنم مهم است که بر اهميت همکاري کامل ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به عنوان امري ضروري در دستيابي به يک چارچوب بلندمدت که مي‌تواند تضمين کند برنامه هسته‌اي ايران منحصرا صلح‌آميز باقي مي‌ماند، تأکيد کنيم.* استقبال عربستان از توافق جديد ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتميعربستان هم از توافق ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي استقبال کرد.وزارت خارجه عربستان در بيانيه‌اي تأکيد کرد اين کشور از امضاي توافق ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با نظارت کشور مصر به منظور از سرگيري همکاري مشترک استقبال مي‌کند.عربستان در اين بيانيه بر اهميت تقويت اعتمادسازي و در پيش گرفتن راه‌حل‌هاي ديپلماتيک و همکاري با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تأکيد کرد.* عراقچي: توافق ايران و آژانس منطبق بر قانون استوزير امور خارجه کشورمان هم با اشاره به اينکه توافق جديد ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، کاملاً منطبق با قانون مجلس و مصوبات شوراي عالي امنيت ملي است، گفت: مهم‌ترين ويژگي اين توافق آن است که شرايط تازه‌اي ايجاد شده را به رسميت مي‌شناسد و همکاري ايران با آژانس بايد در قالبي نو صورت گيرد؛ همچنين اذعان مي‌کند که نگراني‌هاي امنيتي ايران مشروع بوده و بايد مورد توجه قرار گيرد.سيد عباس عراقچي افزود:توافقي که به دست آمد، در سايه شرايط جديدي شکل گرفت که پس از حمله آمريکا به تأسيسات هسته‌اي ايران ايجاد شد. ما به‌عنوان يکي از اعضاي NPT و براساس توافقات پيشين با آژانس همواره همکاري داشتيم و برنامه ما نيز صلح‌آميز و تحت نظارت آژانس بوده است. اما پس از حمله، شرايط تغيير کرد و در گفت‌وگوها با آژانس تأکيد کرديم که همکاري‌ها ديگر نمي‌تواند مانند گذشته ادامه يابد و بايد چارچوب جديدي براي آن تعريف شود.رئيس دستگاه ديپلماسي ادامه داد: نهايتاً آژانس اين موضوع را پذيرفت و وارد مذاکرات شديم که نتيجه آن توافق اخير است. همان‌طور که پيش‌تر هم اشاره شد، چه آغاز مذاکرات و چه جزئيات بندهاي توافق، در شوراي عالي امنيت ملي بررسي و تصويب شده بود. مهم‌ترين ويژگي اين توافق و سند امضا شده آن است که شرايط تازه‌اي ايجاد شده را به رسميت مي‌شناسد و همکاري ايران با آژانس بايد در قالبي نو صورت گيرد؛ همچنين پذيرفته که نگراني‌هاي امنيتي ايران مشروع بوده و بايد مورد توجه قرار گيرد.عراقچي با تأکيد دوباره بر اينکه پذيرفته شده که نگراني‌هاي امنيتي ايران مشروع بوده و بايد مورد توجه قرار گيرد، گفت: قانون مجلس نيز صراحتاً در متن اين توافق پذيرفته شده است؛ به اين معنا که ايران بايد در چارچوب اين قانون حرکت کند و مسيري که قانون مشخص کرده ـ يعني هماهنگي کامل از طريق شوراي عالي امنيت ملي ـ در اين سند به رسميت شناخته شده است. بر اين اساس، همکاري‌هاي ايران در اين چارچوب و با هماهنگي شوراي عالي امنيت ملي انجام خواهد شد.وي تصريح کرد: بنابراين مي‌توان گفت اين چارچوب جديد توافق يا «مداليته»، کاملاً منطبق با قانون مجلس شوراي اسلامي است و دقيقاً در همان مسيري حرکت مي‌کند که قانون تعيين کرده است. اين توافق نگراني‌هاي امنيتي ايران را مورد توجه قرار مي‌دهد، حقوق ايران را به رسميت مي‌شناسد و شکل تازه‌اي از همکاري با آژانس را تعريف مي‌کند؛ همه آنچه که خواسته‌هاي اصلي ايران بوده و اکنون در اين توافق گنجانده شده است.وزير امور خارجه درباره جزئيات توافق جديد با آژانس گفت: براساس اين توافق بايد تأکيد کنم که هيچ دسترسي به بازرسين آژانس داده نمي‌شود؛ مگر در مورد نيروگاه بوشهر که به دليل تعويض سوخت و بنا به مصوبه شوراي عالي امنيت ملي از قبل در جريان بوده و همچنان ادامه دارد.عراقچي ادامه داد: نفس اين توافق هيچ دسترسي تازه‌اي را ايجاد نمي‌کند. ايران، براساس گزارش‌هايي که در آينده خواهد داد، نوع نوع دسترسي‌ها را در زمان خودش مورد مذاکره قرار خواهد داد. حتي درباره شکل بازرسي‌ها و دسترسي‌هايي که آژانس بايد داشته باشد، در اين توافق هيچ صحبتي نشده و اين موضوع به مذاکرات جداگانه‌اي در آينده موکول شده است؛ آن هم پس از ارائه گزارش ايران. در مجموع، مي‌توان گفت يک گام تازه در مسير درست برداشته شده است؛ گامي که بهانه‌جويي‌ها را کاملاً از بين مي‌برد و کساني را که به دنبال سوءاستفاده براي مقاصد خود بودند، خلع سلاح مي‌کند.رئيس دستگاه ديپلماسي با اشاره به اينکه يک نکته بسيار مهم درباره اين توافق وجود دارد که بايد بر آن تأکيد کرد؛ توضيح داد: اين سند و ادامه حيات آن مشروط به اين است که هيچ اقدام خصمانه‌اي عليه جمهوري اسلامي ايران صورت نگيرد. از جمله، اگر آنچه که به «مکانيسم ماشه» معروف شده عملياتي شود، قطعاً اجراي اين سند نيز متوقف خواهد شد. اينکه پس از آن ايران چه واکنش‌هايي نشان خواهد داد و چگونه رفتار خواهد کرد، در جاي خود تصميم‌گيري خواهد شد.عراقچي تصريح کرد: من اين موضوع را به‌روشني و صراحت، در مذاکرات با آقاي گروسي، مطرح کردم که اعتبار اين توافق تنها تا زماني پابرجاست که اقدامي خصمانه عليه ايران انجام نشود؛ از جمله در موضوع فعال‌سازي مکانيسم ماشه.عراقچي گفت: اميدوار هستيم اين توافق مسير را براي يک راه‌حل ديپلماتيک باز کند؛ به شرط آنکه طرف مقابل نيز در ادعاي خود مبني بر تمايل به حل‌وفصل ديپلماتيک صادق و جدي باشد. درحال حاضر جلسه شوراي حکام در جريان است و آقاي گروسي جلسه روز سه شنبه را ترک و اينجا آمده بود. به باور من، برخوردها و مواضعي که در شوراي حکام نسبت به اين موضوع اتخاذ خواهد شد، بسيار تعيين‌کننده است و مشخص خواهد کرد ادامه مسير چگونه خواهد بود.وي با اشاره به اينکه همکاري ما با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي موضوعي کاملاً مستقل است و هيچ ارتباطي با شروط تروئيکاي اروپايي براي تمديد قطعنامه 2231 (مکانيسم ماشه) ندارد، گفت: حتي پيش از آنکه آنها چنين شرطي را مطرح کنند، ما مشورت‌هاي خود را با آژانس آغاز کرده بوديم. دليل اين امر آن است که، هرچند تحولات و حملاتي رخ داد و مراکز هسته‌اي ما هدف بمباران قرار گرفتند، اما همکاري با آژانس براي ما هم داراي منافع است و هم الزامات. به هر حال، به عنوان يک عضو متعهد به معاهده NPT، تا زماني که در اين پيمان حضور داريم موظف به رعايت الزامات و اقتضائات بين‌المللي هستيم.وزير خارجه در ادامه ويژگي‌هاي اين چارچوب جديد را برشمرده و گفت:اول اينکه آژانس پذيرفته است که حمله به تأسيسات هسته‌اي ايران اقدامي غيرقانوني بوده و هم با حقوق بين‌الملل، هم با منشور ملل متحد و هم با اساسنامه آژانس در تعارض است. همچنين آژانس رسماً تأييد کرده که شرايط جديدي پديد آمده و بنابراين نوع همکاري‌ها نمي‌تواند مانند گذشته باشد و بايد در چارچوب جديدي تعريف شود.وي افزود: در ادامه آژانس قبول کرده است که قانون مصوب مجلس شوراي اسلامي براي جمهوري اسلامي ايران الزام‌آور است و همکاري‌هاي جديد بايد در همان قالب انجام گيرد.همچنين در اين توافق تصريح شده است که همه امور بايد از طريق شوراي عالي امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران پيگيري و اجرا شود. در متن توافق چندين بار به قانون مجلس و نقش شوراي عالي امنيت ملي ارجاع داده شده است. آژانس پذيرفته که ميان تأسيسات بمباران‌شده و تأسيساتي که تحت حمله قرار نگرفته‌اند، تفاوت وجود دارد و هرکدام شرايط خاص خود را دارند. همچنين اپراتورهاي روسي تعويض سوخت نيروگاه بوشهر را منوط به حضور بازرسان آژانس کردند.وزير امور خارجه درباره تجربيات همکاري با آژانس هم گفت: ما در طول سال‌هاي گذشته مسيري پرچالشي را با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پشت سر گذاشته‌ايم و تجربيات فراواني از نحوه همکاري و شيوه بازرسي‌هاي آژانس به دست آورده‌ايم. مجموعه اين تجربيات در نهايت به توافقي منجر شد که امروز به امضا رسيده است.عراقچي ادامه داد:چارچوب جديد که ميان جمهوري اسلامي ايران و آژانس تعريف شده، عصاره همه تجربيات گذشته ما و نيز دستاوردهاي حاصل از جنگ اخير است. اين توافق نظم جديدي را بر همکاري‌هاي ما با آژانس حاکم مي‌کند و اميد آن مي‌رود که مانع از تکرار تجربه‌هاي تلخ گذشته گردد.وزير امور خارجه کشورمان با تأکيد بر اينکه نبايد از مذاکره ترسيد، گفت: نبايد از مذاکره ترسيد که اگر امروز وارد مذاکره شويم چه خواهد شد. اگر طرف مقابل ترفند يا حيله جديدي به کار بگيرد، ما نيز با آن مقابله خواهيم کرد. اگر هم نهايتاً 2231 تمديد شود، معنايش اين است که شش ماه ديگر براي ديپلماسي فرصت فراهم شده است. من نمي‌گويم اين الزاماً امر مثبتي است، اما در هر حال يک فرصت است. ممکن است فشارها افزايش يابد، اما ما با اين فشارها مقابله خواهيم کرد؛ مگر تاکنون فشار کمي بر ما وارد شده است؟ با همه آنها ايستادگي کرديم و باز هم خواهيم کرد.رئيس دستگاه ديپلماسي تأکيد کرد: همه اقدامات دولت و وزارت خارجه در هماهنگي کامل با مراجع ذي‌ربط و مطابق دستورالعمل‌ها و مأموريت‌هايي است که به عهده ما گذاشته شده است و هرگز از آن کوتاه نخواهيم آمد و گرفتار جوسازي‌ها هم نخواهيم شد. براي تامين منافع مردم ايران، محکم خواهيم ايستاد.* گروسي: توافق فني ايران و آژانس نشانه‌اي مثبت براي ديپلماسي استمديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم توافق اخير با ايران براي ازسرگيري بازرسي‌ها را نشانه‌اي مثبت براي ديپلماسي دانست و تأکيد کرد که در حل چالش‌هاي بين‌المللي هيچ‌چيز جايگزين گفتگو نمي‌شود"رافائل گروسي" در نشست فصلي شوراي حکام گفت: حملات ماه ژوئن (خرداد) به تأسيسات هسته‌اي ايران منجر به تعليق اجتناب‌ناپذير فعاليت‌هاي بازرسي در ايران شد؛ تعليقي کامل، و اين براي نخستين بار از زمان امضاي موافقت‌نامه جامع پادمان ميان ايران و آژانس بود. ازسرگيري اين فعاليت‌هاي حياتي، يک روند خودکار يا صرفاً اداري ساده نيست. همان‌طور که مي‌توانيد تصور کنيد، بعد از آنچه اتفاق افتاد، کار ساده‌اي نخواهد بود. افزون بر اين، همان‌طور که همگي مي‌دانيد، مجلس ايران قانوني را براي تعليق همکاري با آژانس تصويب کرد. اين مسئله خطر آن را به وجود آورد که ايران نتواند تعهدات پادماني خود را رعايت کند. مطمئنم شما با من هم‌عقيده‌ايد که چنين وضعيتي پيامدهاي متعددي، و البته منفي، به همراه داشت و نبايد اجازه داد رخ دهد.»گروسي با اشاره به مواضع تهران ادامه داد: دلگرم‌کننده بود که شاهد اعلام آمادگي ايران براي باقي‌ماندن در معاهده "ان‌پي‌تي" و ادامه همکاري در چارچوب نظام منع اشاعه بين‌المللي باشيم. هم‌زمان ايران نگراني‌هايي را مطرح کرد و وظيفه ما به‌عنوان يک سازمان بين‌المللي اين است که به آن نگراني‌ها گوش دهيم و راه‌هايي براي رسيدگي به آنها پيدا کنيم؛ به‌گونه‌اي که اين عوامل مهم را با يکديگر هماهنگ سازد: قانون جديد ايران و تعهدات حقوقي موجود ناشي از موافقت‌نامه پادمان "ان‌پي‌تي".وي گفت: اين سند فني چارچوب روشني براي نحوه اطلاع‌رساني و اجراي بازرسي‌ها ارائه مي‌دهد که کاملاً با مفاد موافقت‌نامه جامع پادمان منطبق است. اين سند همه تأسيسات و مراکز هسته‌اي ايران را در بر مي‌گيرد و شامل گزارش‌دهي درباره سايت‌هاي مورد حمله، از جمله مواد هسته‌اي موجود در آنها نيز مي‌شود.. ايران در اين زمينه از روندهاي داخلي تازه تصويب‌شده خود پيروي خواهد کرد و اين مسير را براي بازرسي‌ها و دسترسي‌هاي لازم باز خواهد کرد.مديرکل آژانس خاطرنشان کرد:رويکردهاي پادماني مربوط به هر يک از تأسيسات در سطح فني بازبيني خواهد شد و اين روند همواره در چارچوب حقوق و تعهدات ايران و آژانس ذيل موافقت‌نامه پادمان ان‌پي‌تي انجام مي‌شود؛ تعهداتي که با اين اقدامات عملي تغيير يا اصلاح نخواهد کرد.وي ادامه داد: ايران و آژانس اکنون همکاري را به شيوه‌اي محترمانه و جامع از سر خواهند گرفت. اين اقدامات عملي بايد اکنون اجرا شوند. در اين روند ممکن است با دشواري‌ها و مسائلي مواجه شويم که بايد حل شوند، اما اکنون مي‌دانيم چه کاري بايد انجام دهيم و چه ابزارهايي براي اجراي اين تفاهم‌هاي اساسي در اختيار داريم.* اتحاديه اروپا: توافق ايران و آژانس، گامي سرنوشت‌ساز براي ديپلماسي هسته‌اي استمسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز توافق ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي ازسرگيري بازرسي‌هاي فني را گامي سرنوشت‌ساز براي ديپلماسي هسته‌اي توصيف کرد."کايا کالاس"افزود: توافق چارچوبي براي ازسرگيري بازرسي از تأسيسات هسته‌اي ايران مي‌تواند گامي سرنوشت‌ساز براي ديپلماسي هسته‌اي باشد، مشروط بر اينکه ازسوي ايران به‌سرعت اجرا شود.
