موسسه فرهنگی و مطبوعاتی روزنامه جمهوری اسلامی

شماره 13151
نگاهي به کتاب «آيات حکومت در قرآن»

مطالب اين کتاب، حاصل چهار سال درس‌هاي خارج فقه سياسي آيت‌الله محمد جواد فاضل لنکراني پيرامون نظريه «الإسلام هو الحکومة» حضرت امام خميني رضوان‌الله تعالي عليه است. از آنجا که دين اسلام به عنوان برنامه‌ جامع و کامل الهي در جنبه فردي و اجتماعي، بشر را به سعادت ابدي رهنمون مي‌‍‌سازد، پايه و اساس تحقق خارجي اين برنامه جامع، که شامل دستورات فردي و اجتماعي است، حکومت است؛ چرا که اجراي احکام بخصوص در عرصه اجتماعي، نيازمند تشکيل حکومت اسلامي براي اقامه دين است؛ همان هدفي که خداوند متعال براي ارسال پيامبران در نظر داشته است و انبياي الهي به دنبال آن بودند: «شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَينَا إِلَيکَ وَمَا وَصَّينَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ» فقها و علماي بزرگ شيعه در عصر غيبت کبراي امام زمان عليه‌السلام همه به دنبال همين هدف والا و سعادت‌بخش در حدّ توان و به مقدار ميسور و ممکن در اين مسير گام برداشته‌‍‌اند. اين مسير با قيام حضرت آيت‌الله العظمي امام خميني قدس سره، که به حق فقيهي مبرّز و زعيم و مرجعي بي‌نظير بود، شتابي فوق‌العاده گرفت و در راستاي تحقّق هدف ارسال رسل و انزال کتب، حکومت طاغوت سرنگون شد و مقدمات تشکيل حکومت اسلامي با درخواست انبوه مردم مسلمان و پيرو مکتب اهل‌بيت عليهم السلام فراهم گرديد.حضرت امام رضوان‌الله تعالي عليه با تکيه بر مبناي قوي و متين «الإسلام هو الحکومة»، با هدف تشکيل حکومت اسلامي و اجراي احکام الهي، خالصانه قيام نمود و علما و فقها و ملّت شريف ايران نيز به ياري و پشتيباني ايشان برخاستند و به فضل خداوند متعال و عنايات اهل‌بيت عليهم‌السلام، نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران تشکيل شد. دشمنان اسلام که اساس و ريشه اين قيام بزرگ و بي‌نظير اسلامي و مردمي را مرهون و مديون اين مبنا ديدند، با هجوم همه‌جانبه به اين نظريه قرآني و روايي، درصدد تيشه‌زدن به ريشه اين انقلاب مردمي‌ برآمدند و از همان ابتداي انقلاب تاکنون، به روش‌هاي مختلف و در قالب‌هاي گوناگون به اين نظريه تاختند.اين نظريه متين و استوار که پايه و اساس انقلاب اسلامي را تشکيل مي‌دهد، ازسوي دانشمندان و علماي علوم اسلامي به خوبي تبيين نشده و همين قصور و تقصير، راه را بر شبهه‌اندازان معاند سهل‌تر نموده است. از فقهايي که سال‌هاست مظلوميت اين نظريه قرآني و روايي امام امّت را فرياد مي‌زنند؛ آيت‌الله حاج شيخ محمدجواد فاضل لنکراني است که در مناسبت‌هاي مختلف بارها اين هشدار را به جامعه علمي حوزوي داده‌اند که بايد اين نظريه، به خوبي تبيين و تشريح شود. ايشان بدين سبب، بخش مهمّي از دروس خارج خود را به تشريح اين ديدگاه قرآني و روايي حضرت امام اختصاص داده و در طول ساليان مختلف، در مباحث گوناگون، اين نظريه را تبيين نموده‌اند.در فصل اول اين کتاب، ماهيت‌شناسي فقه سياسي، مورد توجه قرار گرفته و فصل دوم کتاب، به تبيين نسبت جامعه و دين در قرآن پرداخته است. فصل سوم، عهده‌دار تبيين نسبت‌سنجي حکومت و دين در قرآن و در فصل چهارم به مشروعيت حقّ اطاعت، با محوريت قرآن کريم پرداخته است. بحث از دلالت آيات حاوي «حکم» و «مُلک» بر حکومت ديني، و بررسي و توضيح آيات خلافت، دو موضوعي است که در فصل پنجم و ششم اين کتاب بحث شده است. فصل هفتم اين اثر، به بحث از آيات جهاد از اين منظر که تحقق اين تکليف بدون امام جامعه امکان‌پذير نيست، پرداخته و در فصل نهايي، آيات قيم‌بودن دين به بحث و بررسي گذاشته است. صرف نظر از فصل اول و دوم که عهده‌دار مباحث مقدماتي است، ساير فصول تقرير نظريه «الاسلام هو الحکومه» و ادله قرآني آن را مطمح نظر قرار داده است.اين کتاب در 428 صفحه توسط معاونت پژوهش مرکز فقهي ائمه اطهار عليه‌السلام در قم چاپ و منتشر شده است.