روابط گرجستان و جمهوري آذربايجان که طي سه دهه گذشته همواره باثبات و مطلوب ارزيابي ميشد، از شهريور امسال با تنشهايي آشکار روبهرو شده است.سختگيريهاي گمرکي گرجستان در عبور کاميونهاي آذربايجان، طولاني شدن گزينشي تشريفات مرزي، و پيشنهاد تعرفههاي سنگين براي انتقال نفت آذربايجان از مسير ريلي گرجستان به ارمنستان، نشانههايي از اين تغيير رويکرد است. تلاشهاي باکو براي پنهانسازي موضوع يا نسبت دادن آن به نفوذ روسها و ارمنيها در دولت تفليس نيز نتوانسته است از بازتاب رسانهاي و سياسي اين اختلافات جلوگيري کند.به گزارش کانال اطلاعرساني مسائل قفقاز و آناتولي با وجود توجيهات رسمي تفليس و باکو چشمانداز روابط دو کشور رو به تيرگي است. در اين زمينه پنج نکته اساسي قابل طرح است:*تهديد کريدور زنگزور براي جايگاه ترانزيتي گرجستان:گرجستان يکي از بازندگان بالقوه طرح کريدور موسوم به «زنگزور» است؛ طرحي که باکو و آنکارا آن را پيگيري ميکنند. طي دو دهه اخير، گرجستان به محور اصلي ترانزيت انرژي و کالا ميان آذربايجان، درياي سياه و ترکيه تبديل شده و از پروژههاي بزرگ اتحاديه اروپا و سرمايهگذاريهاي چين در چارچوب کريدور مياني بهرهمند بوده است. اما تحقق کريدور زنگزور ميتواند جايگاه ترانزيتي گرجستان را تضعيف کرده و حتي در حوزه انرژي بهويژه با نزديک شدن پايان قرارداد خط لوله باکو–تفليس–ارزروم در سال 2026براي تفليس پيامدهاي منفي به همراه داشته باشد.*نگرانيهايي فراتر از رقابت ترانزيتي:رسانههاي وابسته به دولت باکو تلاش ميکنند رفتار اخير تفليس را صرفاً رقابتي اقتصادي و تعرفهاي جلوه دهند. اما گرجستان به دليل موقعيت ژئوپليتيکي خود در مسير کريدور خليج فارس–درياي سياه، دالان شمال–جنوب و طرحهاي چين براي ايجاد هاب اوراسيايي همواره نقش مهمي در معادلات منطقه داشته است. از اين رو، نگرانيهاي تفليس تنها اقتصادي نيست و ابعاد ژئوپليتيکي، امنيتي و قومي نيز دارد.* رصد دقيق سياستهاي پانترکيستي باکو:گرجستان با حساسيت بالا گسترش سياستهاي پانترکيستي جمهوري آذربايجان را دنبال ميکند؛ سياستي که از «آذربايجانگرايي» دوران حيدر علياف عبور کرده و به «ترکگرايي توراني» نزديک شده است. اختلافات مرزي حلنشده ميان دو کشور، جمعيت قابلتوجه آذريها در گرجستان، و فعاليتهاي شبکهسازي دياسپوراي باکو، همگي نگراني تفليس را تشديد کردهاند. گرجستان بر اين باور است که در صورت ايجاد کريدور زنگزور، باکو سياستهاي قومي و نفوذگرايانه خود را آشکارتر و تهاجميتر دنبال خواهد کرد؛ همانگونه که پس از جنگ دوم قرهباغ، ادعاهاي ارضي باکو عليه ارمنستان شدت گرفت.* نگراني از تحرکات ترکيه در سه حوزه حساس:علاوه بر اقدامات باکو، رفتارهاي ترکيه نيز براي گرجستان نگرانکننده است:-تحرکات در آجاريا که با توجه به پيشينه خودمختاري اين منطقه و سياستهاي توسعهطلبانه آنکارا در منطقه، حساسيتزا شده است.-موضوع ترکهاي آهيسکا و تلاش براي بازگرداندن آنان به گرجستان که برخي محافل گرجي آن را بخشي از پروژه پانترکيستي ميدانند.-تبليغ جريانهاي اخواني در ميان مسلمانان گرجستان که ميتواند به همزيستي تاريخي شيعيان، مسيحيان و ارمنيها آسيب بزند.از اين رو، اقدامات اخير گرجستان در محدودسازي ترانزيت آذربايجان، پيامي همزمان به باکو و آنکارا تلقي ميشود.
