به مناسبت سالروز شهادت آيتالله دستغيب
بيستم آذر ماه، سالروز شهادت حضرت آيتالله سيد عبدالحسين دستغيب است، فقيهي که به الگوي سلوک و تهذيب نفس مشهور است. آيتالله دستغيب يك متفكر اسلامي بود که با انديشههاي عرفاني و اخلاقي ناب آشنا بود و به دور از افراطي گري با جلوگيري از راههاي انحرافي به كنترل خشونت و حفاظت از جامعه پرداخت و با آثار شگرف خويش مسيري نوين را پيش روي مردم گشود و اينگونه به عنوان الگوي سلوك و تهذيب نفس شناخته شد.
انديشههاي ناب اخلاقي، انساني و عرفاني آيتالله دستغيب که در آثار و کتب متعدد باقي مانده از ايشان متجلي است به اندازهاي نافذ بود كه پس از گذشت نزديک به چهار دهه از شهادت او، همچنان پاسخگوي مناسب نيازهاي معنوي نسل امروز است. از جمله تأليفات وي كه تحت تأثير انديشه اخلاقي او به شمار ميرود کتابهاي گناهان كبيره در 2جلد، قلب سليم، حقايقي از قرآن، معراج، ماه خدا، صديقه كبري، كتاب داستانهاي شگفت، هشتاد و دو پرسش، سوره نجم، سيدالشهدا عليهالسلام، معاد، صلوة الخاشعين و قلب قرآن» ميباشد. اين عالم رباني در بيستم آذر 1360 در مسير مسجد براي اقامه نماز جمعه شيراز توسط منافقان کوردل به شهادت رسيد.
اين روحاني مبارز نوعي جريان خودسازي اخلاقي را پس از كودتاي 28 مرداد شروع و در 1332 خورشيدي با آغاز بحثهاي كلامي، سطح بزرگي از فرهيختگي را در فارس ايجاد كرد. ارايه مباحثي در اسلام كلامي و استدلالي و بحثهاي علمي، فكري و معرفتي از مهمترين كارهاي او بود. بنابراين در استان فارس به ويژه در سه شهر مهم شيراز، كازرون و جهرم، راه و روش اين عالم بزرگ فراگير شد و مردم پيرو انديشههاي وي شدند، مكتبي كه شامل خودسازي و تزكيه نفس به همراه مطالب علمي و فكري ناظر به بحثهاي روز به شمار ميرفت.
آيتالله دستغيب براي مبارزات سياسي و تلاشهاي علمي، سيره پيامبر اكرم(ص) را الگوي خود قرار داد و با حضور در ميان مردم به وضعيت آنان رسيدگي ميكرد. از مهمترين سجاياي اخلاقي او ميتوان به مردمي بودن و سيماي گشوده داشتن اشاره داشت و شادابي، لبخند و مهرباني او زبانزد همگان بود، رفتاري كه جامعه آن روزگار را به شدت به اين مبارز راه حق علاقهمند كرده بود. به دليل همين رفتارها، بسياري از افراد مسائل خود را از وي ميپرسيدند و آن شهيد بزرگوار با استنتاجهاي اسلامي به مسائل آنها پاسخ ميداد. بحثهاي علمي، اخلاقي و ديني آيتالله دستغيب، جنبه واقع گرايانه داشت كه ناظر بر اوضاع جامعه به شمار ميرفت.
از جمله تأليفات آيتالله دستغيب، کتاب نفس مطمئنه است. اين کتاب برگزيده بخشي از سخنان آيتالله شهيد دستغيب است که در راه تزکيه نفس و تهذيب اخلاق ايراد کرده است. ايشان در اين کتاب به تفسير چهار آيه از سوره مبارکه فجر که با آيه «يا أيتها النفس المطمئنة» آغاز ميشود، ميپردازد و مضامين بسيار عالي و مشکل و علمي را بسيار ساده و در قالب بيان شيرين و رسا آورده و ضميمه آن نيز از دهها حکايت جالب همراه با آيات و روايات متعدد بهره جستهاند. ايشان از مراتب چهارگانه نفس اماره، ملهمه، لوامه و مطمئنه سخن گفته است.
در بخشي از اين کتاب ميخوانيم: نفس يکي بيش نيست اما نسبت به حالات،طورهاي مختلف دارد، نخست اماره است، بسيار وادارنده به بدي است، مگر آنکه خداوند ترحم فرمايد. در مرحله بعد از امارگي به لوامگي ميرسد، خودش را نسبت به بديهايش ملامت ميکند و به اصطلاح، از کردار بد خود ناراحت ميشود. اين جاست که بارقه لطف الهي به آن خورده و از جهل مرکب بيرون آمده است. از امارگي که تمام جهت منفي بود به لوامگي آمد که داراي جهت مثبت است و رو به خير است، لذا در قرآن مجيد، مورد قسم واقع شده است. نکتهاي که قابل توجه است اين است که در جهت امارگي و لوّامگي، نسبيت ملاحظه ميشود، مثلا کسي که سوءظن دارد، گمان بد از گناهان کبيره است، ممکن است مبتلا به غيبت نيز باشد. آن وقت از سوء ظن متنبه ميشود و خود را بر اين گناه ملامت و سرزنش مينمايد، اما هنوز نسبت به غيبت کردن تغييري نکرده است، چه بسا بعضي از نفوس، از جهتي امارهاند و از جهتي لوامه. علت امارگي غفلت است و سبب لوامگي تذکر و ياد و تا شخص از هر جهت، غفلتش برطرف نشود، از امارگي نرسته است و به نفس مطمئنه نرسيده است. (کتاب نفس مطمئنه / صفحه 9 و 10)
