مردي براي چهارفصل جهاد، انقلاب، دفاع و فرهنگنقش حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در دفاع مقدسقسمت اول* سجاد را
مردي براي چهارفصل جهاد، انقلاب، دفاع و فرهنگنقش حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در دفاع مقدسقسمت اول* سجاد راعيمقدمه:حضرت آيت‌الله خامنه‌اي همانگونه که قبل از انقلاب و در جريان مبارزه براي سرنگوني رژيم پهلوي از ياران نزديک امام خميني(ره) بودند بعد از پيروزي انقلاب و استقرار نظام جمهوري سلامي ايران نيز به عنوان يکي از شخصيتهاي طراز اول مورد وثوق حضرت امام (ره) عهده‌دار مناصب مهم و کليدي شدند. بي‌گمان نقشي که ايشان در جريان جنگ تحميلي ايفا کردند بر کسي پوشيده نيست ايشان از اولين دقايق آغاز جنگ در پستهاي مهم و مديريتي و نظارتي و همچنين تقويت روحيه رزمندگان اسلام منشأ تحولات مثبتي در روند جنگ شدند. در اين نوشته قصد داريم در دو بخش نقش آيت‌الله خامنه‌اي در اولين سال جنگ و قبل از انتخاب ايشان به رياست جمهوري را مورد بررسي قرار دهيم.*نقش نخبگان در وقايع مهمنقش نخبگان و شخصيتهاي مهم در روند وقايع و حوادث تأثير گذار به ويژه جنگها از اهميت بسزايي برخوردار است در بررسي و تحليل جنگها، بررسي نقش سطوح تصميم گير و فرماندهان يکي از فاکتورهاي مهم و اصلي محسوب ميشود در اين ميان جنگ ايران و عراق به خاطر ماهيت متفاوتي که از بعد عقيدتي و ايدئولوژيکي با جنگ‌هاي ديگر دارد و جنگي است که بر يک ملت انقلابي مسرور از پيروزي تحميل شد بررسي سطوح مختلف فرماندهي آن و تحليل نقش شخصيتهايي که در هدايت و برنامه‌ريزي آن دخالت مستقيم داشتند از ضرورتهايي است که بايد در دستور کار مراکز مطالعاتي مربوط به دفاع مقدس قرار گيرد هر چند تعداد معدودي از شخصيتهاي آن دوره خاطراتشان را درباره جنگ در قالب انتشار کتاب و يا مقاله ارائه کرده‌اند اما هنوز آن چنانکه بايد به اين موضوع به طور کامل پرداخته نشده است. از جمله شخصيتهايي که در طول دوره جنگ تحميلي و در عرصه مديريت جنگ و دفاع مقدس متقبل شدند نظر به اينکه تشريح عملکرد ايشان در طول جنگ تحميلي از ظرفيت يک مقاله خارج است کوشيديم عملکرد ايشان را در طول سال اول جنگ و قبل از دوران رياست جمهوري ايشان مورد تبيين قرار دهيم.* سال اول جنگ (اولين روز جنگ تحميلي)آيت‌الله سيد علي خامنه‌اي با توجه به موقعيت سياسي و اجتماعي خود و با اعتقاد عملي بالايي که به حفظ تماميت ارضي کشور و انقلاب اسلامي در مقابل دشمنان آن داشت و همچنين جايگاهي که نزد رهبر انقلاب اسلامي امام خميني(ره) داشته از نخستين روز شروع جنگ تحميلي در 31 شهريور 1359 به طور عملي وارد عرصه دفاع مقدس گرديد و تا آخرين روز جنگ به عنوان يکي از عناصر اصلي تصميم‌گيري و از ارکان اجرايي و سياسي در امر مذاکرات سياست خارجي مربوط به جنگ و پشتيباني از آن بوده است.اولين حضور ثبت شده آيت‌الله خامنه‌اي در رابطه با دفاع مقدس شرکت در اولين جلسه مسئولان سياسي و نظامي کشور در اتاق فرماندهي ستاد مشترک ارتش جمهوري اسلامي ايران در 31 شهريور ميباشد اين جلسه براي بررسي چگونگي برخورد با تجاوز نظامي عراق به تماميت ارضي کشور تشکيل شده بود. در اين جلسه علاوه بر ايشان و فرماندهي انتظامي، ابوالحسن بني صدر رئيس‌جمهور و فرمانده کل قوا، آيت‌الله بهشتي، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني، شهيد رجايي و آيت‌الله اشراقي داماد امام خميني(ره) و عده‌اي ديگر نيز حضور داشته‌اند. حجت‌الاسلام محمد ري شهري که در آن زمان در سازمان عقيدتي و سياسي ارتش بوده و در جلسه ياد شده نيز شرکت داشته ميگويد وقتي در آن جلسه پيشنهاد شد که يکي از اعضاي سابق شوراي انقلاب براي بررسي وضعيت جنگ از نزديک به جبهه‌ها برود و در آنجا نظارت داشته باشد نخستين کسي که اين پيشنهاد را پذيرفت آيت‌الله خامنه‌اي بود. همچنين ايشان اولين اطلاعيه در مورد شروع جنگ را تهيه و از راديو به اطلاع مردم رسانيد. آيت‌الله خامنه‌اي در خاطراتش در اين باره ميگويد: «در يکي از هيجان انگيزترين لحظات،جنگ لحظه شروع جنگ و يا به تعبير درست‌تر زماني بود که از حمله تجاوزگرانه عراق مطلع شديم.همان‌طور که همه ملت ايران به ياد دارند جنگ در بعد از ظهر روز سي و يکم شهريور سال 1359 اتفاق افتاد. در آن روز من در کارخانه‌اي نزديک فرودگاه مهرآباد سخنراني داشتم. ناگهان صداي عجيبي از پنجره‌ها و درها شنيديم که ناشي از موج انفجار بود برادران پاسداري که با من بودند بلافاصله بيرون رفتند و خبر آوردند چند هواپيماي شکاري در آسمان ديده‌اند که روي فرودگاه مهرآباد و جاهاي ديگر بمب پرتاپ کرده‌اند. طبعاً لازم بود من سخنراني‌ام را که موجب تقويت روحيه کارگران ميشد انجام دهم پس از انجام سخنراني و به سرعت به محل ستاد مشترک رفتم و با بقيه مسئولان کشور به بحث و بررسي اين رويداد غير منتظره پرداخته‌ايم در آنجا بحث شد که اين مسئله را چگونه به مردم اطلاع دهيم و چه طور به آنان توضيح دهيم که در مقابل جنگي قرار گرفته‌اند که ابعاد و زمان آن مشخص نيست؟ بالاخره تصميم جمعي بر اين شد که من به عنوان نماينده امام (ره) در شوراي عالي دفاع و کسي که هر هفته از طريق نماز جمعه با مردم صحبت ميکردم و آنها با مطالب و صدايم آشنا بودند مطالب را با مردم در ميان بگذارم. اطلاعيه‌اي تهيه کردم و در راديو خواندم.»ايشان باوجود اينکه روحاني بود، اندکي پس از آغاز جنگ لباس نظامي پوشيد و در جبهه‌هاي جنگ جنوب کشور حضور يافت. در واقع پس از کسب موافقت امام خميني(ره)، ازسوي ايشان مأموريت يافت تا عازم جبهه‌هاي جنگ شود و گزارش را از وضعيت جبهه‌ها و امکانات پشتيباني - رزمي نيروهاي عراقي تهيه و به سازماندهي نيروها براي مقابله با دشمن کمک کند. در اين راستا وي نيمه دوم 1359 و ماههاي آغازين سال 1360 را در مناطق جنگي جنوب و سپس غرب کشور حضور داشت.ادامه دارد...يادداشت‌ها- خاطره‌ها محمد مهدي ري شهري، ج1، تهران مرکز اسناد انقلاب اسلامي 1383، صص 192-191- خاطرات ماندگار مجموعه) خاطرات پخش شده از راديو معارف به کوشش احمد،اسفنديار، قم، مشهور، 1384، ص 12- همان صص 12-11- روزنامه جمهوري اسلامي ش 387 (13) مهر 1359)، ص1.- مصاحبه ها؛ مجموعه مصاحبه‌هاي حجت‌الاسلام والمسلمين سيد علي خامنه‌اي رئيس‌جمهور اسلامي ايران در سالهاي 1361 و 1362، به کوشش مرکز مدارک فرهنگي انقلاب اسلامي، تهران: سروش 1366، صص 8-7.
