با افتتاح رسمي خط انتقال آب به اصفهان؛برداشت فولاد مبارکه و صنايع بزرگ از حوزه آبريز زاينده ‌رود قطع

با افتتاح رسمي خط انتقال آب به اصفهان؛برداشت فولاد مبارکه و صنايع بزرگ از حوزه آبريز زاينده ‌رود قطع شداصفهان-خبرنگار روزنامه جمهوري اسلامي: نيمه آذر آخرين بخش خط لوله‌ 880 کيلومتري در مجتمع فولاد مبارکه بسته شد و آب شيرين‌شده‌ خليج فارس براي نخستين‌بار به‌طور رسمي وارد چرخه‌ توليد اين کارخانه گرديد. فولاد مبارکه بعد از احداث نيروگاههاي توليد برق با اين اقدام بزرگ وپرهزينه، گام ديگري در تامين انرژي مورد نياز خود وهمچنين انجام مسئوليت‌هاي اجتماعي وکمک وياري دولت برداشت. پالايشگاه اصفهان نيز چند ماه پيش از همين خط آب را دريافت کرد. با اين دو اتصال، برداشت مستقيم دو مصرف‌کننده‌ بزرگ صنعتي استان از زاينده‌رود عملاً به صفر رسيد؛ تغييري که طي چهار دهه‌ گذشته بي‌سابقه بوده است. يکي ديگر از نکات مهم کسب تجربه متخصصان وپيمانکاران داخلي در اجراي اين ابر پروژه است که در کشور نظير ندارد وبه عنوان يک تجربه موفق براي کشور واستان وصنايع بزرگ بحساب مي‌آيد.پروژه از اواخر سال 1398 با مطالعات امکان‌سنجي آغاز شد. رئيس جمهور روحاني در دي 1399 مجوز ادامه‌ خط موجود تا اصفهان را صادر کرد و عمليات اجرايي خط سوم از اسفند همان سال شروع شد وبه صورت جهادي در دولت‌هاي سيزدهم وچهاردهم ادامه يافت. هزينه‌ اجراي اين ابر پروژه تا امروز حدود 35 هزار ميليارد تومان بوده که بخش عمده‌ آن را فولاد مبارکه تأمين کرده است. خط فعلي از بندرعباس تا سيرجان و سپس تا شمال اصفهان کشيده شده و ظرفيت اسمي فاز نخست آن 70 ميليون مترمکعب در سال است، هرچند درحال حاضر تنها حدود 40 ميليون مترمکعب آن عملياتي شده و به طور عمده به فولاد مبارکه و پالايشگاه اختصاص دارد. برنامه بلندمدت، رساندن ظرفيت خليج فارس به 200 ميليون مترمکعب و افزودن 400 ميليون مترمکعب ديگر از درياي عمان است اما فاز دوم هنوز در مرحله لوله‌گذاري است و آب‌شيرين‌کن‌هاي آن ساخته نشده‌اند. پيش از اين پروژه، صنايع بزرگ و کوچک استان سالانه حدود 190 تا 210 ميليون مترمکعب از منابع سطحي و زيرزميني زاينده‌رود برداشت مي‌کردند. تنها فولاد مبارکه و پالايشگاه اصفهان حدود 30 تا 35 ميليون مترمکعب سهم داشتند که اکنون به‌طور کامل حذف شده است. ساير صنايع از جمله ذوب‌آهن و واحدهاي کوچک‌تر هنوز در مرحله‌ مذاکره براي قرارداد خريد آب دريا هستند.انتقال آب دريا به صنايع اصفهان،گامي مهم در کاهش فشار بر منابع آبي استمسعود پزشکيان، رئيس‌جمهوري که مراسم افتتاح را به‌صورت برخط هدايت کرد، اين پروژه را گامي مهم در کاهش فشار بر منابع آبي توصيف کرد و گفت: تلاش‌هاي شبانه‌روزي دست‌اندرکاران باعث شد آب دريا از خليج فارس به فلات مرکزي برسد و نياز صنايع بزرگ به آب‌هاي زيرزميني و سهم زيست‌محيطي زاينده‌رود و حقابه مردم منطقه به‌طور قابل‌توجهي کاهش يابد. او افزود: انتظار مي‌رود اين طرح در آينده شاهد توسعه نامتوازن صنايع آب‌بر در منطقه نباشيم و مديريت منابع به سمت پايداري حرکت کند.به گفته مهدي جمالي‌نژاد استاندار اصفهان، اين طرح براي توسعه صنايع جديد طراحي نشده و هدف اصلي آن جابه‌جايي مصارف موجود و کاهش فشار بر زاينده‌رود است.آب پايدار دريا تقاضاي صنايع را از حوضه زاينده‌رود خارج مي‌کند همچنين حامد يزديان نماينده‌ مردم اصفهان و عضو کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي در مجلس شوراي اسلامي با بيان اينکه اين انتقال آب، بخشي کليدي از مديريت تقاضاي موجود است، مي‌گويد: آب پايدار دريا تقاضاي صنايع را از حوضه زاينده‌رود خارج مي‌کند بدون اينکه به توسعه جديد منجر شود. به گفته وي، هر مترمکعب آب دريايي که وارد اصفهان مي‌شود، دقيقاً همان مقدار از برداشت منابع سطحي و زيرزميني کاسته مي‌شود و اگر کل 200 ميليون مترمکعب برداشت صنعتي حذف گردد، آبخوان‌هاي اصفهان تقويت شده و نرخ فرونشست دشت اصفهان- برخوار کاهش مي‌يابد.پروژه انتقال آب دريا به اصفهان ارزش اقتصادي آب و تعهد صنايع به مسئوليت اجتماعي را برجسته مي‌کنداو همچنين از منظر اقتصادي به اهميت طرح اشاره کرده و مي‌گويد: اين پروژه ارزش اقتصادي آب را مشخص مي‌کند و براي صنعتي ريشه‌دار در استاني با بحران آب، حياتي است. مديريت صحيح مصرف و تکميل فازها مي‌تواند به توسعه استان و ايجاد منافع اقتصادي براي صنعت فولاد منجر شود درحالي که اتهامات گذشته مبني بر برداشت بي‌رويه صنايع را برطرف مي‌سازد و مسئوليت اجتماعي صنايع را برجسته مي‌کند. يزديان هشدار مي‌دهد: اين طرح نبايد بهانه‌اي براي گسترش صنايع آب‌بر باشد زيرا ظرفيت زيست‌محيطي منطقه محدود است. اما در عين حال، حفظ 1.5 ميليون شغل مستقيم و غيرمستقيم و جلوگيري از مهاجرت اجباري از دستاوردهاي آن است.مديريت مصرف در بالادست و پايين‌دست رودخانه ضروري استوي در ادامه مي‌افزايد: راه‌حل احياي زاينده‌رود صرفاً پروژه‌هاي تأمين آب نيست؛ مديريت مصرف در بالادست و پايين‌دست رودخانه ضروري است و بايد براي قطره‌قطره آب برنامه‌ريزي کنيم. تکميل اين پروژه به همراه طرح‌هايي مانند ماندگان و کوهرنگ سه، حدود 400 ميليون مترمکعب آب پايدار به فلات مرکزي مي‌رساند و صرفه اقتصادي و زيست‌محيطي بلندمدت ايجاد مي‌کند.اين پروژه علاوه بر پايداري توليد،زمينه ساز توسعه اقتصادي است صنايع زهرا سعيدي نماينده مردم مبارکه در مجلس شوراي اسلامي نيز در حاشيه مراسم افتتاح به اهميت اين پروژه براي منطقه اشاره کرده و مي‌گويد: اين طرح، آب را از جايي که بي‌نياز است به جايي که نياز دارد منتقل کرده و وابستگي صنايع به زاينده‌رود را قطع مي‌‌کند؛ اين اقدام نه تنها پايداري توليد را تضمين مي‌کند که فشار بر کشاورزان و مردم محلي را کاهش مي‌دهد و زمينه را براي توسعه اقتصادي و ايجاد شغل براي هزاران نفر در منطقه بدون آسيب به منابع محلي فراهم مي‌سازد. او با بيان اينکه جابه‌جايي صنايع بسيار پرهزينه‌تر از انتقال آب است، خاطرنشان مي‌کند: اين پروژه الگويي براي مديريت بحران آب در ساير مناطق کم‌آب کشور به شمار مي‌رود.تشکيل بازار آب براي صنايع استان اصفهاناما سعيد زرندي مديرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان چشم‌انداز اين پروژه را فراتر از حل چالش‌هاي کنوني دانسته و مي‌گويد: اين آبي که منتقل کرديم مي‌تواند مقدمه تشکيل يک بازار آب براي صنايع استان اصفهان و صنايع همجوار باشد.او تأکيد مي‌کند: براساس سياست‌هاي دولت و برنامه هفتم توسعه، برنامه‌هاي توسعه‌اي شرکت به سمت جنوب ايران هدايت خواهد شد و به دليل ارزش و هزينه‌کرد جدي براي اين آب، سرمايه‌گذاري سنگيني در حوزه هوشمندسازي مصارف آب در دستور کار است.زرندي طراحي خط را يکي از نقاط قوت پروژه دانسته و مي‌گويد: 530 کيلومتر از مسير به صورت ثقلي و بدون نياز به پمپاژ طراحي شده که مصرف برق را 80 مگاوات کاهش داده است و از اين رو انتقال آب دريا، وابستگي اين مجتمع به زاينده‌رود را به صفر و طراحي ثقلي خط، مصرف برق را به حداقل رسانده است.درحال حاضر زاينده‌رود در اکثر ايام سال همچنان خشک است و سهم کشاورزي حدود 70 تا 75 درصد کل مصرف حوضه تغييري نکرده است. فرونشست دشت اصفهان- برخوار ادامه دارد، هرچند انتظار مي‌رود با تداوم کاهش برداشت زيرزميني، نرخ آن در ميان‌مدت کم شود. قيمت تمام‌شده‌ هر مترمکعب آب دريايي براي صنايع بين 1.5 تا سه دلار است و پساب شور فرآيند شيرين‌سازي به آب‌هاي عميق درياي عمان هدايت مي‌شود.خط انتقال آب خليج فارس به اصفهان اکنون عملياتي است و دو مصرف‌کننده‌ اصلي صنعتي را از چرخه برداشت زاينده‌رود خارج کرده است. اين تغيير، اولين قدم واقعي در کاهش بار صنعتي از حوضه‌ آبريز زاينده‌رود طي دهه‌هاي اخير به شمار مي‌رود. با اين حال، تا رسيدن به ظرفيت کامل و اصلاح مصرف بخش کشاورزي، مسير احياي پايدار زاينده‌رود همچنان طولاني است.