*محمود فاضلي
ديپلمات سابق و تحليلگر امور بين الملل
برنامه اسرائيل براي گسترش حمله زميني به شهر غزه درحالي اجرايي مي‌شود که تلاش‌هاي ديپلماتيک با هدف دستيابي به آتش‌بسي دست‌نيافتني و توافق آزادسازي گروگان‌ها پس از شکست آخرين دور مذاکرات در ماه ژوئيه، هفته‌ها ست که متوقف شده است.
با وجود اختلافات جدي بر سر طرح اشغال شهر غزه، ارتش اسرائيل اعلام کرده که ژنرال «ايال زمير» رئيس ستاد کل ارتش اسرائيل، در جريان نشستي با فرماندهي عالي ارتش، نمايندگان شين‌بت و فرماندهان ميداني، «محور مرکزي» مرحله بعدي را تصويب کرده است. در اين نشست، او بر اهميت افزايش آمادگي نيروها و فراخوان نيروهاي ذخيره، در کنار انجام آموزش‌هاي مهارتي و ايجاد فضاي تنفس پيش از مأموريت‌هاي آتي تأکيد داشته است. در اين نشست فرمانده ارتش اسرائيل بر ضرورت افزايش آمادگي نيروها و آمادگي براي احتمال فراخوان نيروهاي ذخيره تأکيد کرده و خواستار برگزاري تمرين‌هاي بازآموزي و دادن يک دوره استراحت کوتاه به نيروها براي آماده‌سازي مأموريت‌هاي آينده شد. وي از همان ابتدا مخالفت کامل خود را با طرح اشغال کامل غزه اعلام کرده بود و آن را «تله‌اي راهبردي» معرفي کرده که مي‌تواند ارتش اسرائيل را براي سال‌ها درگير و فرسوده کند و جان گروگان‌هاي نگه‌داري‌شده در اين منطقه را به خطر جدي بيندازد. اين مقام اسرائيلي درپي فشار دولت پذيرفت که ارتش درحال آماده شدن براي آغاز مرحله جديدي از عمليات «ارابه‌هاي گيدئون» است که هدف آن تعميق حملات عليه جنبش حماس در شهر غزه مي‌باشد.
اين تصميم درحالي اتخاذ شد که طي روزهاي گذشته تنش‌هاي داخلي در اسرائيل بر سر اين طرح بهشدت افزايش يافته بود. از يک سو اجراي طرح و تحميل واقعيت ميداني و ازسوي ديگر تعدد جبهه‌ها و خطرات احتمالي براي جان سربازان و گروگان‌هاي اسرائيلي در اين منطقه، زمان‌بندي و همچنين آمادگي نظامي ترديدهايي بهوجود آمده است.
بعضي از شواهد نشان مي‌دهد اين طرح شامل 2 مرحله اصلي است: مرحله اول با يک مانور زميني براي محاصره شهر آغاز شد. طي مرحله دوم که مرحله اصلي محسوب مي‌شود، نيروهاي اسرائيلي به تدريج و همزمان با حملات هوايي گسترده وارد شهر غزه مي‌شوند. برآورد‌هاي اوليه نشان مي‌دهد که اجراي کامل اين طرح حدود شش ماه طول مي‌کشد. اين عمليات همچنين شامل تخليه گسترده ساکنان غزه در حداقل دو هفته است.
نزديکان نتانياهو، ارتش را متهم مي‌کنند که براي دلايل سياسي يا حرفه‌اي عمداً سرعت عمليات را کند کرده است. آن‌ها معتقدند اگر غزه به‌سرعت تصرف شود، بازدارندگي اسرائيل تقويت شده و موقعيت دولت در داخل بهتر خواهد شد. دولت بنيامين نتانياهو هنوز جدول زماني دقيقي براي زمان ورود نيروهاي اسرائيلي به شهر غزه، جايي که هزاران نفر پس از فرار از حملات پيشين پناه گرفته‌اند، ارائه نکرده اما گفته مي‌شود اين طرح شامل اشغال بخش شمالي غزه مي‌شود و اين عمليات گسترده به فراخواندن 80 تا 100 هزار نيروي ذخيره نيازمند خواهد بود. براساس اين طرح، تا 30 نوامبر حدود 430 هزار نيروي ذخيره به خدمت فراخوانده خواهند شد. انتظار مي‌رود عمليات اشغال غزه تا سال 2026 بهطول بينجامد. اين اقدام بخشي از آماده‌سازي ارتش اين رژيم براي عمليات زميني گسترده در شهر غزه است.
نگراني بزرگي از پيامد‌هاي آغاز عمليات در اسرائيل وجود دارد که از مهم‌ترين ابعاد آن کشته شدن تعداد زيادي از نظاميان در سايه عدم اجماع داخلي بر سر جنگ است که ممکن است خشم عمومي عليه کابينه و ارتش را افزايش دهد.
برنامه‌هاي اسرائيل براي اشغال غزه با واکنش‌هاي گسترده و انتقادهاي بين‌المللي از جمله سازمان ملل و کشورهاي غربي همچون انگليس، آلمان، ايتاليا، فرانسه و کانادا روبه‌رو شده است. وزيران خارجه 24 کشور اروپايي درباره وضعيت غزه اعلام کردند رنج‌هاي انساني در غزه به سطوح غيرقابل تصوري رسيده است، قحطي در مقابل چشمان ما درحال وقوع است، اکنون براي متوقف کردن و معکوس کردن گرسنگي، اقدام فوري لازم است و فضاي بشردوستانه بايد محافظت شده و کمک‌ها هرگز نبايد سياسي شوند. در روزهاي اخير «رانديپ ساراي» وزير توسعه بين‌الملل کانادا نيز رژيم اسرائيل را «نيروي اشغالگر» خواند و تأکيد کرد «جنگ در غزه بايد همين حالا تمام شود. کانادا عميقا نگران شرايط وحشتناک و وخيم غزه و افزايش مرگ و مير غيرنظاميان از جمله کودکان بر اثر گرسنگي است.»
اخيرا اين ادعا مطرح شده که اسرائيل درحال مذاکره با پنج کشور اندونزي، سومالي‌لند، اوگاندا، سودان جنوبي و ليبي در مورد احتمال اسکان فلسطيني‌هاي ساکن نوار غزه است که به اجبار از اين منطقه کوچانده خواهند شد. سپس خبرگزاري آسوشيتدپرس خبري مبني بر اينکه اسرائيل در نظر دارد فلسطيني‌هاي ساکن غزه را به اجبار به سودان جنوبي منتقل کند، منتشر کرد. اين اخبار پس از سفر «شارين هاسکل» معاون وزير خارجه اسرائيل به سودان جنوبي مطرح شد.
اسرائيليها معتقدند ديدگاه برخي کشورها بهويژه اندونزي و سومالي براي استقبال از مهاجرت داوطلبانه از نوار غزه نسبت به گذشته مواضع بازتري اتخاذ کردهاند. حتي اين ادعا مطرح شده که رهبران «سومالي‌لند» منطقه‌اي جدا شده از سومالي، اميدوارند از طريق اين توافق احتمالي بتوانند نظر موافق کشورهاي جهان را براي بهرسميت شناخته شدن بين‌المللي خود بهدست آورند. سودان جنوبي اين گزارش را رد مي‌کند و آن را اتهامات بي‌اساس که منعکس‌کننده سياست رسمي آن نيست، و تأکيد دارد گزارش‌هاي مبني بر موافقت سودان جنوبي با اسکان ساکنان غزه صحت ندارد.
اگرچه در سطح بين‌المللي موضوع شناسايي کشور فلسطين حاميان بيشتري پيدا کرده اما نخستوزير اسرائيل در جديدترين موضعگيري خود تأکيد کرده از بين بردن آخرين مقر حماس مسئله ضروري براي تحقق «صلح دائم» است. مي‌خواهم به غزه و اسرائيل آينده متفاوتي داده شود و ما به تحقق اين امر نزديک هستيم. «دونالد ترامپ» نيز کاملاً از هدف نظامي اين رژيم براي اشغال شهر غزه به‌منظور از بين بردن حماس حمايت مي‌کند.
وزير خارجه اسرائيل نيز ضمن مخالفت با تشکيل کشور فلسطين مدعي است کشورهايي مانند فرانسه و کانادا اگر بهدنبال اين امر هستند، مي‌توانند آن را در اراضي خود برپا کنند. اسرائيل اجازه اجراي راهکار دو دولتي را نخواهد داد و کشورهايي که از تأسيس کشور فلسطين حمايت مي‌کنند "بايد آن را در خاک خود اجرا کنند. يک کشور فلسطيني در قلب سرزمين اسرائيل، راه‌حلي براي کساني خواهد بود که بهدنبال نابودي ما هستند و ما اجازه چنين اتفاقي را نخواهيم داد".
