دکتر یدالله حبیبی
شهيد مظلوم آيت‌الله بهشتي رحمت‌الله عليه نکته‌بين بود و سنجيده سخن مي‌گفت و به جوانب گفتار و پيامدهاي آن توجه ويژه داشت. در يکي از سخنانش مي‌فرمايد: "فردوسي، درست گفته که: بزرگي سراسر به گفتار نيست / دو صد گفته چون نيم کردار نيست. ولي تجربه به من ميگويد دو صد ميليون گفته چون نيم کردار نيست".
اين بيت را علي اكبر دهخدا، در كتاب ارزشمند امثال و حكم (ج1، ص433 و ج2، ص839) متاثر از بيت حكيم اسدي طوسي شاعر قرن پنجم ميداند كه: «هنرها سراسر به گفتار نيست/ دو صد گفت چون نيم كردار نيست.
اين سخن چنان درجاي خود نشست که امروز يکي از ضرب المثل‌ها شده است، عبارتي زيبا و به يادماندني که در ذهن و ضمير فارسي زبانان ثبت شده است. عالمان تعليم و تربيت و فيلسوفان اخلاق معتقدند به راستي بهترين راه براي آموزش فضايل اخلاقي، نه پند و اندرز دادن كه الگو گرفتن است. مربيان اخلاق، اگر صد سال هم ديگران را نصيحت كنند، اما خود به آنچه مي‌گويند، عمل نكنند، حاصلي در بر نخواهد داشت. به همين علت است كه حرف مسئولاني كه به مردم توصيه مي‌كنند ساده زيست باشند و قناعت پيشه كنند، اما خود در خودروهاي گران قيمت و خانه‌هاي مجلل زندگي مي‌كنند، خريداري ندارد. آدميزاد الگوپذير است و به نفس كردار و رفتار و گفتار ديگران توجه مي‌كند. چرا مردم بايد به سخنان فردي اعتماد و عمل كنند كه بام تا شام، از مزاياي سنت سخن ميگويد و معايب تجدد را بر مي‌شمارد، اما حاضر نيست خودش و خانواده‌اش، يك لحظه درحال و هواي سنت نفس بكشند؟ در تاريخ هرجا نشان از مردان محبوب مردم و دوست داشتني ميبينيم ريشه درتوفيق آنان در قول وعمل توامان دارند. مثال بي‌نظيرآن امام خميني بود که با اين روش دلها را تسخير کرد بگونه‌اي که مردم ازمال وجانشان در اطاعت از او ميگذشتند.
اين مطلب مقدمه‌اي است براي نگاه به سخنان رئيس‌جمهور پزشکيان که در مناسبتهاي مختلف بر اهميت صرفه جوئي و قناعت تأکيد دارند که درجاي خود درست و مهم است. حقيقتاً در شرايط امروز کشور براي تاب آوري در مقابل دشمنان عنود که براي رسيدن به دنياي خود از هيچ جنايتي فروگذاري نمي‌کنند - که مصداق عيني آن غزه مقابل ديدگاه جهانيان است - چاره‌اي جز اتخاذ سياست‌هاي درون‌زا و استفاده درست ازمنابع داخلي نيست ويکي از اين سياستها پيشه کردن قناعت در فرهنگ عمومي و هزينه‌ها بطور عام و علي‌الخصوص در هزينه‌هاي حکمراني است. بي‌شک قناعت در فرهنگ قرآني از بهترين فضيلت‌ها و کارآمدترين الگوها در توزيع ثروت واستفاده درست از نعمت است هرچند نظام‌هاي اومانيستي و سرمايه‌داري اين مفهوم ارزشي را نابود کرده و به بهانه توليد و اشتغال به رذيلت طمع و اسراف دامن مي‌زنند. قناعت ممنوعيت نيست بلکه مبارزه با ريخت و پاش و بکار بردن توانمندي و سرمايه در جاي خود است. به قول سعدي شيرازي:
خدا را ندانست و طاعت نکرد
که بر بخت و روزي قناعت نکرد
قناعت توانگر کند مرد را
خبر کن حريص جهانگرد را
بهترين راهبرد در ترويج قناعت عملکرد مجموعه حکمراني است تا الگوي مردم شده وحجت را برآنان تمام نمايد با وجود فساد در سيستم اداري، اخبار فساد باندهاي قدرت هرچند تعدادشان ممکن است کم باشد ولي تأثير عملي آن بواسطه فضاي مجازي دل مردم فقير و آسيب پذير را فرو مي‌ريزد، پرداخت حقوق‌هاي نجومي، بالا بودن هزينه‌هاي نمايندگان مجلس با عناوين مختلف، نهادينه شدن فساد در بانک‌هاي گذشته و حال و آينده و تحميل 7 درصد تورم بر اقتصاد کشور فقط توسط يک بانک، ريخت و پاش مديران در جلسات و اختصاص بودجه براي به‌روز کردن دکوراسيون و تزئينات دفاتر مديران، برگزاري مجالس عروسي آنچناني توسط مسئولان و بستگان آنان و موارد ريز و درشت ديگر، از قناعت حرف زدن هيچ وجهي ندارد. اگر دولت موفق شود در سفره، انرژي و هزينه‌هاي خود قناعت کند بي‌شک اثر وضعي آن بر زندگي مردم و فرهنگ عمومي هويدا خواهد شد و زمينه اثر‌گذاري نصيحت حاکمان بوجود خواهد آمد. از مهمترين اقدامات دولت در فرهنگ‌سازي قناعت، علاوه بر رفتار و سبک زندگي مديران - که درجاي خود بسي مهم است – مي‌توان به مواردي چون تبليغ و ترويج اثربخش قناعت در فرهنگ ايراني-اسلامي، کوچک سازي دولت، افزايش بهره‌وري، اصلاح فرهنگ اداري، تحقق دولت الکترونيک، حذف بودجه‌هاي زائد و آويزان به خزانه دولت، تخصيص هوشمندانه بودجه، تشخيص اوليت‌ها در هزينه‌کردها، تعريف و اعمال شاخص‌هاي درست در تخصيص بودجه وپايش و نظارت هوشمندانه بر عملکرد مديران نام برد که
ايها الناس جهان جاي تن آساني نيست
مرد دانا، به جهان داشتن ارزاني نيست
خفتگان را چه خبر زمزمة مرغ سحر؟
حَيوان را خبر از عالم انساني نيست
داروي تربيت از پير طريقت بستان
کادمي را بتر از علت ناداني نيست
سعديا گرچه سخندان و مصالح گويي
به عمل کار برآيد به سخنداني نيست
رئيس جمهور پزشکيان با راهبرد حل مسائل کشور با ارجاع به کارشناسي و استفاده از خيل عظيم خردمندان و خبرگان رأي آورد. يکسال از اين وعده مي‌گذرد و افکار عمومي منتظر نتايج اقدامات ايشان هستند اميدواريم در بحث قناعت پيشگي با تکيه بر خرد جمعي، انتخاب همکاران توانمند، باتقوا، نهج‌البلاغه دان، خداباور و باور داشتن اين واقعيت که مرگ حتمي است، اين فضيلت قرآني را جامه عمل بپوشانند. انشاالله. والسلام.
