مهدي قديري بيداخويدي
کارشناس ارشد جزا و جرم شناسي
مقدمه
جنگ امروز دشمنان ايران ديگر محدود به ميدان‌هاي نظامي نيست. جنگ اصلي، جنگ فرهنگي و رسانه‌اي است که مي‌تواند بنيان جامعه و اخلاق عمومي را به‌شدت تضعيف کند. شبکه‌هاي اجتماعي و بلاگرها با انتشار محتواي مبتذل، نمايش زندگي غيرواقعي، عادي‌سازي خيانت، عادي‌انگاري عريان‌نمايي، شوخي‌هاي جنسي و شايعه‌سازي، بنيان خانواده و اخلاق عمومي را هدف قرار داده‌اند.
نکته مهم اینست که بسياري از اين رفتارها همين حالا هم غيرقانوني هستند. قانون موجود کفايت مي‌کند، مشکل، مماشات يا برخورد نرم برخي مسئولين است، نه نبود قانون.
در اين مقاله از ديدگاه حقوقي، مسائل مرتبط با جنگ فرهنگي، بلاگري بي‌فرهنگ و مسئوليت‌هاي قانوني بررسي مي‌شود و راهکارهايي عملي پيشنهاد مي‌گردد.
مواد قانوني موجود و توضيح ساده
1. روابط خارج از چارچوب خانواده و رفتارهاي مخرب
تبليغ يا نمايش روابط آزاد يا خيانت، از نظر قانون جرم است. برنامه‌هاي دوربين مخفي که اخيراً مد شده‌اند، نمونه‌اي از رفتارهاي مخرب هستند؛ در قالب شوخي يا سرگرمي، حرکات و گفتار غيراخلاقي را عادي جلوه مي‌دهند و عفت عمومي و بنيان خانواده را هدف قرار مي‌دهند. توليدکنندگان اين محتوا همين حالا مشمول مجازات قانوني هستند.
اگر کسي به جوانان آموزش بدهد که خيانت يا روابط آزاد کار درست است، قانون اجازه برخورد دارد و مي‌تواند حبس يا جريمه شود.
2. خدشه به عفت عمومي
انتشار ويدئوهاي جنسي، شوخي‌هاي رکيک يا نمايش روابط نامشروع، جرم محسوب مي‌شود و قانون امکان برخورد کيفري با آن را دارد. حتي اگر اين محتوا تحت عنوان طنز يا سرگرمي منتشر شود، جرم بودن آن کم نمي‌شود.
3. محتواي مبتذل
فيلم، عکس يا کليپ‌هاي غيراخلاقي که موجب ترويج فساد در جامعه شوند، همين حالا هم جرم محسوب مي‌شوند و توليدکننده آن مسئوليت کيفري دارد.
4. شايعه‌سازي و اخبار دروغ
انتشار اخبار دروغ يا شايعات براي تشويش اذهان عمومي، مشمول قانون و قابل پيگرد است. اين شامل پيام‌هاي منتشرشده توسط بلاگرها يا صفحات فارسي‌زبان خارج از کشور هم مي‌شود.
5. تبليغ قمار و شرط‌بندي
تبليغ يا مشارکت در سايت‌هاي شرط‌بندي همين الان هم غيرقانوني است و مجازات قانوني دارد. مسئولين قضايي مي‌توانند عليه توليدکنندگان چنين محتوائی اقدام کنند.
بلاگري و فضاي مجازي بي‌فرهنگ، خودِ جنگ فرهنگي
بلاگري از نوع بي‌فرهنگي و مبتذل، خودِ جنگ فرهنگي عليه جامعه ما است. اين بلاگرها با انتشار محتواي غيراخلاقي، نمايش زندگي غيرواقعي، عريان‌نمايي و نمايش روابط نامشروع و عادي‌انگاري آن‌ها، مستقيماً بنيان اخلاقي و فرهنگي جامعه را هدف قرار مي‌دهند.
نکته مهم. منظور از بي‌حجابي صرفاً برداشتن روسري يا پوشش عرف جامعه نيست. تمرکز بر نمايش عريان، روابط نامشروع و عادي‌انگاري فساد اخلاقي است.
مستند قانوني
ماده 638 قانون مجازات اسلامي. هر کس اقدام به انجام عمل خلاف عفت عمومي کند يا آن را نمايش دهد، قابل مجازات است.
ماده 640 قانون مجازات اسلامي. انتشار محتواي مبتذل و فيلم‌ها يا عکس‌هاي غيراخلاقي، جرم محسوب مي‌شود و مرتکب مجازات خواهد شد.
مواد قانون جرايم رايانه‌اي. هرگونه توليد، انتشار يا تسهيل محتواي غيراخلاقي در فضاي مجازي، مشمول مجازات کيفري است.
مجازات‌ها
- حبس از چند ماه تا چند سال.
- جزاي نقدي يا شلاق در موارد مشخص.
- مسدود شدن حساب‌ها و صفحات مربوطه در فضاي مجازي.
نتيجه مستقيم. نوجوانان و جوانان آسيب مي‌بينند، خانواده‌ها تضعيف مي‌شوند و ارزش‌هاي اجتماعي تهديد مي‌شود. اين نوع بلاگري، يک جنگ نرم تمام‌عيار است که بدون شليک موشک، جامعه را تضعيف مي‌کند.
پيامدها و مسئوليت‌ها
مسئوليت کيفري
توليدکنندگان محتوا مي‌توانند به مجازات‌هاي حبس، شلاق يا جزاي نقدي محکوم شوند.
مسئوليت مدني
خانواده‌ها مي‌توانند خسارت معنوي يا مادي خود را مطالبه کنند.
مسئوليت تضامني
پلتفرم‌ها و حاميان مالي بلاگرها نيز مسئول شناخته مي‌شوند، حتي اگر خود توليدکننده محتوا نباشند.
مثال‌هاي زنده
برخي بلاگرها با نمايش روابط غيرواقعي و عادي‌سازي خيانت، هزاران جوان را به سمت رفتارهاي ناپسند سوق داده‌اند.
صفحات فارسي‌زبان خارج از کشور، با ارائه اطلاعات غلط و شوخي‌هاي جنسي، نسل جوان را هدف قرار مي‌دهند و سعي دارند فرهنگ و ارزش‌هاي جامعه را تضعيف کنند.
نمايش زندگي غربي با عريان‌نمايي و عادي‌انگاري فساد اخلاقي، اثر مخربي روي نوجوانان و خانواده‌ها دارد و به مرور ارزش‌هاي اجتماعي را تغيير مي‌دهد.
راهکارها و پيشنهادهاي عملي
1. اجراي قاطع قوانين موجود – بدون نياز به قانون جديد، تنها اجراي سخت‌گيرانه قوانين کافي است.
2. شفاف‌سازي مسئوليت بلاگرها – تدوين آيين‌نامه اجرايي براي مشخص شدن نقش و مسئوليت آن‌ها.
3. مقابله با صفحات فارسي‌زبان معاند – برخورد حقوقي و بين‌المللي با رسانه‌هايي که مأموريت تخريب اجتماعي ايران را دارند.
4. آموزش سواد رسانه‌اي به جوانان و خانواده‌ها – تا مخاطب در دام محتواي مخرب نيفتد.
5. آگاهي بخشي درباره جنگ فرهنگي – خانواده‌ها و مدارس بايد اثرات عريان‌نمايي، روابط نامشروع و محتواي مبتذل را به نوجوانان آموزش دهند.
پرسش از مسئولين
1. پرسش از مسئولين قضايي
با وجود قوانين محکم و تعريف‌شده در قانون مجازات اسلامي و قانون جرايم رايانه‌اي، چرا هنوز جلوي محتواي مبتذل، شوخي‌هاي جنسي، شايعه‌سازي و برنامه‌هاي دوربين مخفي که اخيراً در شبکه‌هاي اجتماعي مد شده‌اند گرفته نمي‌شود؟ آيا مشکل نبود ابزار قانوني است يا ضعف در اجراي قوانين موجود؟
2. پرسش از مسئولين فرهنگي
واقعاً چه اقدام عملي براي مقابله با محتواي مخرب فضاي مجازي از طرف مسئولين فرهنگي انجام شده است؟ چرا به‌قدري ضعيف عمل کرده‌ايد که اين فضا، کنترل اخلاق و رفتار جامعه را در دست گرفته و نوجوانان و جوانان ما هدف محتواي مخرب قرار گرفته‌اند؟
نتيجه‌گيري و درخواست حقوقي
رفتار بسياري از بلاگرها و صفحات فارسي‌زبان خارج از کشور همين حالا هم غيرقانوني است. قانون ابزار کافي براي مقابله دارد و کمبود قانون وجود ندارد.
مشکل، برخورد مهربانانه يا سهل‌گيرانه مسئولين است.
درخواست مشخص از قوه قضاييه
- اجراي بي‌چون و چراي قوانين موجود.
- برخورد جدي با بلاگرهاي مبتذل، شايعه‌ساز و تبليغ‌کننده شرط‌بندي.
- پايان دادن به مماشات در برابر جنگ فرهنگي دشمن.
