وقتي تکنولوژي از سياست، اقتصاد و فرهنگ جلو زد؛«هوش مصنوعي» شخصيت برتر سال شدمجله تايم در تازهترين ا
وقتي تکنولوژي از سياست، اقتصاد و فرهنگ جلو زد؛«هوش مصنوعي» شخصيت برتر سال شدمجله تايم در تازهترين انتخاب خود، «معماران هوش مصنوعي» را بهعنوان چهره سال 2025 معرفي کرده؛ تصميمي که بازتابدهنده تحولاتي است که اين فناوري در يک سال گذشته رقم زده و جايگاه بيسابقه آن را در اقتصاد، سياست و زندگي روزمره تثبيت کرده است.از سال 1801، رهبران آمريکا در واشنگتن دي.سي گرد هم ميآيند تا در مراسم تحليف رئيسجمهوري جديد شرکت کنند؛ در اين روز معمولا قدرتمندترين افراد اين کشور حضور دارند. در ژانويه امسال، در مراسم بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفيد، مديران عامل شرکتهاي فناوري ايالات متحده حضوري پررنگ داشتند. اما در پشت صحنه اتفاق غيرمنتظرهاي رخ داد؛ همان روز، يک شرکت ناشناخته چيني به نام DeepSeek يک مدل جديد هوش مصنوعي منتشر کرد که بازارها را به وحشت انداخت و دره سيليکون را به واکنش واداشت.روز بعد، غولهاي فناوري، سم آلتمن، لري اليسون و ماسايوشي سون در کاخ سفيد حاضر شدند و از تعهد براي سرمايهگذاري تا سقف 500 ميليارد دلار براي ساخت مراکز داده هوش مصنوعي در سراسر آمريکا، خبر دادند؛ پروژهاي که Stargate نام گرفت. اين دو روز، از رقابت جهاني، نوآوري حيرتانگيز، جريان سرمايههاي عظيم و تلاقي منافع بخش دولتي و خصوصي را در سال پيش رو براي اين صنعت نشان دادند.اين سالي بود که در آن تمام پتانسيل هوش مصنوعي نمايان شد و روشن شد که ديگر راه بازگشتي وجود ندارد؛ يا حتي امکان کنار کشيدن نيست. هر پرسشي مطرح ميشد، هوش مصنوعي پاسخ آن بود. شاهد شتابگيري تحقيقات پزشکي، رشد بهرهوري و تحقق کارهايي بوديم که زماني ناممکن بهنظر ميرسيد. تقريبا غيرممکن بود چيزي بخوانيد يا ببينيد و با خبري درباره پيشرفت سريع اين فناوري و سازندگان آن روبهرو نشويد.اين موج خبري ميليونها بحث و جدل را درباره ميزان دگرگوني زندگي انسانها بهراه انداخت. هيچ مدير ارشدي نميتوانست بدون اشاره به تأثير اين انقلاب فناورانه، درباره آينده سخن بگويد. هيچ خانواده يا مدرسهاي نميتوانست بيتفاوت باشد نسبت به اينکه نوجوانها و دانشآموزانشان چگونه از آن استفاده ميکنند.در هفتههاي اخير، اين ابزارهاي جديد تقريباً جادويي بهنظر رسيدهاند. دريافتيم که هوش مصنوعي ميتواند امکان برقراري ارتباط با نهنگها را فراهم کند، يک مسئله حلنشده 30 ساله رياضي را حل کند و دقت مدلهاي سنتي پيشبيني طوفان را پشت سر بگذارد. اين سيستمها با سرعتي انفجاري درحال بهبودند؛ کارهايي که براي انسان ساعتها طول ميکشيد، اکنون در چند ثانيه انجام ميشود. طبق يک پژوهش، توانمنديهاي هوش مصنوعي تقريباً دو بار در سال دو برابر ميشود. سرعت پذيرش آن نيز سابقه ندارد.جنسن هوانگ، مديرعامل انويديا، ارزشمندترين شرکت جهان و يکي از تأثيرگذارترين چهرههاي عصر هوش مصنوعي ميگويد: «هر صنعت به آن نياز دارد، هر شرکت از آن استفاده ميکند و هر کشور بايد آن را بسازد. اين اثرگذارترين فناوري زمان ماست.»اما اين پيشرفت بهايي دارد، تأمين انرژي چنين سيستمهايي منابع را ميبلعد. فرصتهاي شغلي از بين ميرود. اطلاعات غلط و جعلهاي ديجيتال تشخيص واقعيت را دشوارتر ميکنند. حملات سايبري در مقياس بزرگ بدون دخالت انسان ممکن شدهاند.علاوه بر اين، تمرکز قدرت در دستان چند رهبر بنگاههاي بزرگ، در سطحي که از دوران «عصر طلايي» آمريکا ديده نشده نگرانيهاي اقتصادي و اخلاقي را افزايش داده است. اگر تاريخ چراغ راه آينده باشد، اين وضعيت هم پيشرفتهاي عظيم به همراه ميآورد و هم نابرابريهاي بزرگتر.شرکتهاي فعال در حوزه هوش مصنوعي اکنون بيش از هر زمان ديگري به اقتصاد جهاني گره خوردهاند. ريسک عظيمي در جريان است و ترس از شکلگيري يک حباب اقتصادي شدت گرفته است. ترامپ در سپتامبر بخشي از اين نگرانيها را چنين بازتاب داد: «اگر اتفاق واقعاً بدي افتاد، تقصير را گردن هوش مصنوعي بيندازيد.»افرادي که تاريخ را ميشناسند، ميدانند اين لحظه مدتها در راه بوده است. 75 سال پيش، کامپيوتري به نام Mark III روي جلد تايم ظاهر شد؛ دستگاهي 500 هزار دلاري براي نيروي دريايي، که به دانشمندان کمک ميکرد آيندهاي تازه را تصور کنند. تيتر آن گزارش چه بود؟ ماشين انديشمند. اکنون در جهاني زندگي ميکنيم که آن ماشين و سازندگانش پايهگذاري کردند.انتخاب «شخصيت سال» يکي از قديميترين سنتهاي رسانهاي است. راه طولاني طي شده از زمان انتخاب چارلز ليندبرگ بهعنوان «مرد سال 1927»، آن هم در تلاش براي جبران اينکه سردبيران او را پس از پرواز تاريخياش روي جلد قرار نداده بودند. از آن زمان، اين انتخاب تکامل يافته و حوزه آن گستردهتر شده است. علاوه بر افراد، گروهها، زنان و حتي مفاهيم نيز انتخاب شدهاند؛ به عنوان مثال "زمين در خطر در سال 1988" (1367ش) يا "رايانه شخصي در سال 1982" (1361ش). بحثهاي پرفرازونشيب انتخاب رايانه شخصي بهجاي استيو جابز بعدها سوژه کتاب و فيلم شد.اين انتخاب جديد، سومين مورد در مجموعهاي است که لحظههاي کليدي انقلاب فناوري در نيمقرن گذشته را ثبت کرده است. ظهور رايانه شخصي در دهه 1980 اقتصاد را دگرگون کرد. همانطور که در تصوير زير ميبينيد، پيدايش جوامع ديجيتال در سال 2006 (85ش)با انتخاب «شما» همراه با جلد آينهاي معروف ثبت شد؛ که اکنون ميبينيم چقدر پيشبينانه بوده است. امروز، اينترنت که با دستگاههاي ديجيتال شخصي شکل گرفت، جاي خود را به دورهاي تازه ميدهد و آن هم عصر هوش مصنوعي است.«شخصيت سال» ابزاري قدرتمند است براي جلب توجه جهان به کساني که زندگي ما را شکل ميدهند. امسال، هيچکس تأثيري بزرگتر از افرادي که هوش مصنوعي را تصور کرده، طراحي کرده و ساختهاند نداشت. مسير آينده اين فناوري را انسانها تعيين ميکنند و هر يک از ما ميتوانيم در تعيين ساختار و سرنوشت آن نقش داشته باشيم. کار ما بود که اين فناوري را آموزش داد و به آن نيرو بخشيد و اکنون در جهاني قدم ميزنيم که بيش از پيش با آن تعريف ميشود.حتي اگر شبکههاي عصبي اين سيستمها از الگوي مغز انسان الهام بگيرند، بياموزند، سخن بگويند، مجادله کنند و گاهي به شکل ترسناک و در عين حال شگفتانگيز عمل کنند، همچنان ميدانيم تفاوتي بنيادين ميان ما و آفرينشمان وجود دارد. به همين دلايل، امسال نيرويي که بيش از هر چيز تيترها را تسخير کرد، چه به نفع بشريت و چه به زيان آن انتخاب شده است. براي هديهدادن عصر ماشينهاي انديشمند، براي شگفتزدهکردن و نگرانساختن انسانيت، براي دگرگونکردن اکنون و پيشبردن مرزهاي ممکن، «معماران هوش مصنوعي» شخصيت سال 2025 مجله تايم شدند.
