درحالی‌که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای انتخابات ریاست‌جمهوری در کمتر از یک ماه دیگر آماده می‌شود تا به رکورد طولانی‌ترین حاکم روسیه که در اختیار استالین است نزدیکتر شود، روز جمعه یکی از مخالفان سرشناس او در زندان درگذشت.ساعاتی پس از اعلام خبر مرگ الکسی ناوالنی، سرسخت‌ترین منتقد ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه،موجی از واکنش‌ها ازسوی نزدیکان او و رهبران جهان برانگیخته شد.
بی‌شک ناوالنی از سرسخت‌ترین مخالفان سیاسی پوتین در یکی دو دهه گذشته بود. او دو سال قبل، پس از تلاش ناموفق ماموران امنیتی روسیه در کشتنش، برای معالجه به آلمان رفت و تحت معالجه قرار گرفت. او می‌توانست در مکان امن خود در آلمان بماند و از انجا به مخالفت خود با پوتین ادامه دهد اما تصمیم گرفت به‌رغم خطری که جانش را تهدید می‌کرد به کشورش برگردد و رودرروی پوتین با او بجنگد.
ناوالنی به محض بازگشت،دستگیر و زندانی شد اما هرگز کوتاه نیامد و از داخل زندان به مبارزه خود ادامه داد. سازمان ندامتگاه فدرال منطقه‌ای روسیه روز جمعه اعلام کرد که الکسی، مشهورترین شخصیت اپوزیسیون دولت پوتین، پس از از دست دادن هوشیاری در «مستعمره کیفری خارپ» در شمال دایره قطب شمال، جایی که دوران محکومیت طولانی خود را در زندان سپری می‌کرد، درگذشت.‍
ناوالنی، 47 ساله، بیش از یک دهه پیش با انتقاد از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و نخبگان روسی که آن‌ها را به فساد و زورگویی گسترده متهم کرد، به شهرت رسید. این سیاستمدار ملی‌گرا، با مبارزه علیه تقلب در انتخابات و فساد دولتی، تحقیق در مورد حلقه نزدیک به پوتین و به اشتراک گذاشتن یافته‌ها در ویدئو‌هایی که صد‌ها میلیون بازدید به دست آورد، به تظاهرات 2012-2011 (91-90ش) در روسیه کمک کرد.
او در سال 2013 (92ش) موفق به کسب 27 درصد آرا در انتخابات شهرداری مسکو شد. سپس مدعی شد قصری را در کنار دریای سیاه شناسایی کرده که برای استفاده شخصی پوتین ساخته شده است.وی همچنین عمارت‌ها و قایق‌های تفریحی که توسط رئیس‌جمهور سابق دیمیتری مدودف استفاده می‌شد و یک فاحشه مرتبط با یکی از مقامات ارشد سیاست خارجی را افشا کرد. ناوالنی در سال‌های 2011، 2012 و 2013 (92-90ش) در فهرست «صد متفکر برجسته جهان» فارن پالیسی و در سال 2012 (91ش) در فهرست «صد شخصیت تاثیرگذار» مجله تایم قرار گرفت.
آلکسی ناوالنی تازه‌ترین قربانی هیات حاکمه روسیه است. قتل ناوالنی شاید فجیع‌ترین جنایتی است که حاکمان مسکو تاکنون مرتکب شده‌اند. کرملین ثابت کرده که در کشتن مخالفان سیاسی خود هیچ مرز و محدودیتی نمی‌شناسد و به هیچ اصل اخلاقی‌ای پایبند نیست و فهرست مقتولین آن روزبه‌روز طولانی‌تر و نفرت‌انگیزتر می‌شود.
مرگ مرموز «ناوالنی»؛ همنشینی سیاست با جنایت؟
مخالفان حکومت روسیه به اشکال گوناگون حذف فیزیکی می‌شوند و الکسی ناوالنی چهره برجسته از رهبران مخالف پوتین، پیش از این یک مسمومیت مشکوک را از سر گذارنده بود که با انتقال به کشور‌های غربی از آن جان سالم به در برد. اما این بار درحالی‌که برای گذراندن دوره زندان به سبب اتهاماتی که به او وارد شده بود، در زندان به سر می‌برد، جان خود را از دست داد.
کتاب «فرمان قتل» ما را به پشت صحنه پر از جُرم و جنایتِ عرصه سیاست در روسیه می‌بَرَد و پرده از راز قتل‌هایی برمی‌دارد که حکومت روسیه طراحی کرده بود و روایتی از شیوه‌های حذف و سرکوب و وحشت‌آفرینی یک حکومت استبدادی مدرن به دست می‌دهد و می‌کوشد از معما‌های جنایاتی واقعی در دنیای سیاست راز‌گشایی کند.
به گفته یک کارشناس مسائل روسیه به فوریت و سرعت مشخص نمی‌شود مرگ «الکسی ناوالنی» مهم‌ترین منتقد و مخالف ولادیمیر پوتین در زندان (اردوگاهی در بالاتر از مدار قطب شمال) طبیعی بوده یا آن را هم باید یک قتل سیاسی دیگر در روسیه دانست؛ هرچند تبعید به آن سرزمین هم مجازاتی سنگین بود.
در این‌گونه موارد البته جدای این پرسش که مرگ طبیعی بوده یا قتلی رخ داده دو مورد دیگر هم به ذهن متبادر می‌شود: نخست اینکه با فرض طبیعی بودن آیا اهمالی در قبال سلامت زندانی شکل نگرفته (به سهو یا به عمد) و دیگر اینکه اگر به زندان نمی‌افتاد تا چه اندازه احتمال داشت این اتفاق روی دهد؟ قابل پیش‌بینی است که حکومت روسیه – که بعد از تجاوز به اوکراین و تقابل علنی با غرب و اعمال تحریم‌ها توتالیترتر و امنیتی‌تر هم شده- این مرگ را طبیعی اعلام کند و حتی مدارک پزشکی هم ارائه دهد و مثلاً استناد کند به اینکه بعد از پیاده‌روی این اتفاق افتاده نه در زندان درحالی‌که ما می‌دانیم کل آن اردوگاه و از جمله منطقه‌ای که در آن پیاده‌روی می‌کرده، حکم زندان را دارد.
همچنین باز قابل پیش‌بینی است که مخالفان از آن به مثابه یک قتل سیاسی یاد کنند و مجامع حقوق بشری خواستار تشکیل کمیته‌های حقیقت‌یاب شوند کما اینکه طی همین ساعات بعد از انتشار خبر چنین بوده است. این مرگ، اما اگر هم قتل سیاسی نباشد باز به اعتبار مرگ سیاستمدار مخالف در زندان – اردوگاهی در قطب شمال که با دوران استالین متناسب‌تر است- یادآور قتل‌های سیاسی در روسیه امروز یا مرگ‌های مشکوکی است که از آن‌ها به‌عنوان قتل یاد شده ولو حکومت کنونی روسیه و قبلی‌ها انکار کرده باشند.
قتل‌‌های سریالی مخالفان پوتین
روسیه مجازات اعدام ندارد ولی قتل‌های سیاسی خبرنگاران و مخالفان کرملین لیستی طولانی دارد؛ قتل‌هایی که به شکل مسمومیت، افتادن از ارتفاع، مرگ در استخر، مرگ با رادیو اکتیو، قتل با چاقو، کتک‌زدن تا حد مرگ یا ترور با شلیک گلوله، پاکسازی مورد نیاز کرملین را انجام می‌دهند و قاتلان یا پیدا نمی‌شوند یا هرگز مجازات نمی‌شوند. فهرست قتل‌های سال گذشته، عجیب‌ترین قتل‌ها را شامل می‌شود زیرا غالب مقتولان، میلیاردرها و الیگارش‌های روسیه‌اند، کسانی که تا دیروز دوست و رفیق پوتین بودند و در زمانی خاص به دلیل مخالفتی ساده یا تسلیم‌نکردن دارایی خود، به دشمن تبدیل شدند. در اینجا به طور خلاصه به این مرگ‌ها و قتل‌ها می‌پردازیم:
1- "لئونید شولمان"،60 ساله،رئیس حمل و نقل شرکت گازپروم، 30 ژانویه 2022 (1401ش)، که با مچ‌های بریده شده در استخری پر از خون در دهکده لنینسکوی پیدا شد.
2-" ایگور ناسوف"،43 ساله، مدیرعامل شرکت توسعه شمالگان و شرق دور (KRDV) و معاون سابق شهردار نیژنی نوگرود، 8 فوریه 2022 (1401ش)، علت مرگ سکته
3- "الکساندر تایلاکُف"61 ساله سهام‌دار و مدیر امنیت گازپروم، 25 فوریه 2022 (1401ش)، که جسدش به صورت حلق‌آویز با طناب پیدا شد.
4- "میخائیل واتفورد"، تاجر نفت و گاز و الیگارش زاده اوکراین، 28 فوریه 2022 (1401ش)، محل مرگ غرب لندن، علت مرگ نامعلوم.
5- "واسیلی ملنیکُف"، مدیرعامل و مالک شرکت مداستورم، 23 مارس 2022 (1401ش)، جسد او، همسرش و دو فرزند خردسالش که با ضربات چاقو شرحه‌شرحه شده بودند در آپارتمانشان پیدا شد.
6-" ولادیسلاو آوایف"،51 ساله، رئیس سابق گازپروم بانک، 18 آوریل 2022، جسدش با زخم گلوله در آپارتمانش در مسکو پیدا شد.
7- "سرگی پراتسنیا"، 55 ساله، معاون مدیرکل نُواتک، 19 آوریل 2022 (1401ش)، جسد او-حلق‌آویز-، همسر و دخترش در ویلایی در اسپانیا پیدا شد.
8- "آندری کریوکُفسکی"، 37 ساله، مدیرکل مرکز اسکی استوسادوک، 1 مه 2022 (1401ش)، علت مرگ سقوط از صخره هنگام کوهنوردی
9- "الکساندر سابوتینگ "، 43 ساله، عضو هیئت مدیره لوک‌اویل، 8 مه 2022 (1401ش)، علت مرگ درمان با سم وزغ پس از خماری شدید در اثر مصرف الکل
10-"یوری ورونُف"، 61 ساله، مدیرعامل کشتیرانی آسترا زیرمجموعه گازپروم، 4 ژوئیه 2022 (1401ش)، جسد او شناور در استخر ویلایش در حونه سنت‌پترزبورگ با گلوله‌ای در سر پیدا شد.
11- "دن راپاپورت"، 53 ساله،تاجر لتونی‌الاصل آمریکایی و منتقد سرسخت پوتین، 14 اوت 2022 (1401ش)، علت مرگ سقوط از ساختمان مسکونی
12- "راویل ماگانُف"، 67 ساله، رئیس لوک‌اویل، 1 سپتامبر 2022 (1401ش)، علت مرگ سقوط از پنجره بیمارستان
13- "ایوان پیکورین"، مدیر هوانوردی شرکت توسعه شمالگان و شرق دور، 10 سپتامبر 2022 (1401ش)، علت مرگ سقوط از روی عرشه کشتی لوکس‌اش در ولادی‌وستوک
14- "ولادیمیر سان گورکین"،68 ساله، سردبیر محبوب پوتین در روزنامه (Komsolmolskaya Pravda) سپتامبر 2022 (1401ش)، مرگ ناگهانی هنگام پیاده‌روی در شرق‌دور روسیه
15- "آناتولی جراشچینکا"،73 ساله، رئیس سابق موسسه هوانوردی مسکو، 21 سپتامبر 2022 (1401ش)، علت مرگ تصادف
16- "پاول شونیکُف"، 52 ساله، مدیر تدارکات دیجیتال راه‌آهن روسیه، 28 سپتامبر 2022 (1401ش)، علت مرگ خودکشی با شلیک گلوله
17- "نیکلای ماشِگن"، کارآفرین کریپتوکارنسی و یکی از مووسسان (Maker DAO) 28 سپتامبر 2022 (1401ش)، چهار ساعت پس از این که در توییتی خبر داد که به قتل تهدید شده، جسدش در امواج ساحل پورتوریکو پیدا شد. او لباس بر تن داشت و کیف پولش در جیبش پیدا شد.
18- "تاینتیان کولندر"، 30 ساله، یکی از موسسان گروه آمبر و کارآفرین کریپتوکارنسی، 23 نوامبر 2022 (1401ش)، مرگ در خواب
19- "ویاچسلاو تاران"،53 ساله، میلیاردر روس و یکی از موسسان لیبرتکس صرافی فارکس، 29 نوامبر 2022 (1401ش)، علت مرگ سقوط هلی‌کوپتر نزدیک موناکو
20- "گریگوری-گریشا- کاشِنُف"، 41 ساله، مدیر هنری کمپانی آی‌تی (Agima)، مخالف جنگ در اوکراین، 7 دسامبر 2022 (1401ش)، علت مرگ سقوط از بالکن درست هنگامی که پلیس به اتهام پدوفیلی به آپارتمانش حمله کرده بود.
21- "دمیتری زلِِنُف"، یکی از مالکان شرکت ساختمان‌سازی (Son-Story) 9 دسامبر 2022 (1401ش)، علت مرگ سقوط از پله‌ها در فرانسه
22- "الکساندر بازاکُف"، مدیرکل (Admiralty Shipyards) متخصص در ساخت زیردریایی‌های غیراتمی،24 دسامبر 2022 (1401ش)، مرگ ناگهانی، علت اعلام نشد.
23- "الکسی ماسلُف"، فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش روسیه، نماینده سابق ارتش روسیه در ناتو، 25 دسامبر 2022 (1401ش)، مرگ ناگهانی
24- "پاول آنتونُف"،65 ساله، نماینده دوما روسیه و سلطان سوسیس روسیه، 24 دسامبر 2022 (1401ش)، پس از سقوط از طبقه سوم هتلی لوکس در هند جان باخت. پلیس جسد این الیگارش روس منتقدِ جنگ در اوکراین را که قبلا در لیست فوربس قرار داشت، روز شنبه 24 دسامبر جلوی هتل محل اقامتش پیدا کرد. دو روز پیش از آن نیز همکار او در حین سفرشان به هندوستان به دلیل سکته قلبی درگذشته بود!
25- "پریگوژین" 62 ساله،فرمانده گروه شبه نظامی واگنر که در 23 تا 24 ژوئن شورش علیه فرماندهان ارشد ارتش روسیه را رهبری کرد ورئیس جمهور ولادیمیر پوتین از آن به شدت رنجید و نام آن را خیانت گذاشت و گفت که می‌تواند روسیه را وارد جنگ داخلی کند.بعد از گذشت مدتی ظاهرا پوتین، پریگوژین متمرد را بخشید و حتی در یک مراسم رسمی با او دیدار کرد اما ناگهان شد، آنچه که قرار بود بشود.و او در سانحه سقوط یک جت شخصی در شمال مسکو کشته شد.
چند نمونه از معروف‌ترین قربانیان سالهای قبل در داخل وخارج روسیه
*"آلکساندر لیتویننکو": مقامات انگلیسی اعلام کردند، الکساندر لیتویننکو، مامور سابق KGB و منتقد صریح پوتین، در سال 2006 (85ش) در سن 43 سالگی پس از نوشیدن چای سبز مملو از پلونیوم-210، یک ایزوتوپ رادیواکتیو کمیاب و قوی، در هتل میلینیوم لندن درگذشت. تحقیق بریتانیایی در سال 2016 (95ش) به پایان رسید، احتمالا پوتین این قتل را تایید کرده است. کرملین دست داشتن در این قتل را رد کرده است. تحقیقات انجام شده توسط یک قاضی ارشد بریتانیایی نشان داد که محافظ سابق KGB آندری لوگووی و یک روسی دیگر به نام دیمیتری کوتون، قتل را به عنوان بخشی از عملیاتی انجام دادند که به گفته او احتمالاً توسط سرویس امنیت فدرال روسیه FSB، وارث اصلی KGB دوران شوروی این قتل انجام شده است.
*"سرگئی اسکریپال: سرگئی اسکریپال و دخترش یولیا، یک مامور دوجانبه سابق روسی که اسرار اطلاعاتی را به اطلاعات بریتانیا منتقل کرده بود، در مارس 2018 (97ش) روی نیمکتی بیرون یک مرکز خرید در شهر کلیسای جامع سالزبری انگلیس بیهوش پیدا شدند. آنها در شرایط وخیم به بیمارستان منتقل شدند. مقامات انگلیسی گفتند که با نوویچوک، گروهی از عوامل اعصاب که توسط ارتش شوروی در دهه‌های 1970 و 1980 ساخته شده بود، مسموم شده‌اند. هر دو به طور معجزه آسایی جان سالم به در بردند. روسیه هرگونه نقشی در این مسمومیت را رد کرده و گفته است که انگلیس هیستری ضد روسیه را دامن می‌زند.
*"ولادیمیر کارا مورزا": وی یک فعال اپوزیسیون روسی بود که معتقد است در سال‌های 2015 و 2017 تلاش‌هایی برای مسموم کردن او انجام شده است. طبق گزارش‌های پزشکی که رویترز مشاهده کرد، یک آزمایشگاه آلمانی بعداً مقادیر بالایی از جیوه، مس، منگنز و روی را در بدن او پیدا کرده است. مسکو دخالت خود را رد کرد.
*"الکساندر پرپیلیچنی ": مرد 44 ساله روسی پس از اینکه در نوامبر 2012 (91ش) برای پیاده روی روزانه خارج شده بود، در نزدیکی خانه مجلل خود در یک ملک اختصاصی در خارج از لندن پیدا شد. الکساندر پرپیلیچنی در سال 2009 (88ش) پس از کمک به تحقیقات سوئیسی در مورد طرح پولشویی روسیه به انگلیس پناهنده شد. مرگ ناگهانی او این احتمال را ایجاد کرد که او ممکن است به قتل رسیده باشد. پلیس انگلیس علیرغم وجود شواهدی که ممکن است با یک سم نادر به قتل رسیده باشد، هرگونه اتهامی در این خصوص را رد کرد. در جلسه قبل از بازجویی شنیده شد که آثار سم کمیاب و کشنده از گیاه ژلسمیوم در معده او پیدا شده است. پرپیلیچنی از یک کاسه بزرگ سوپ حاوی خاکشیر، یک غذای محبوب روسی، لذت برده بود. روسیه دخالت خود را رد کرد.
*"ویکتور یوشچنکو": ویکتور یوشچنکو، رهبر اپوزیسیون اوکراین در آن زمان، در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری سال 2004 (83ش) که در آن با یک بلیت طرفدار غرب در برابر نخست‌وزیر طرفدار مسکو، ویکتور یانوکوویچ شرکت کرد، مسموم شد. او گفت که هنگام صرف شام در خارج از کی یف با مقامات سرویس امنیتی اوکراین دیدار داشته و بعد از آن مسموم شده است. روسیه هرگونه دخالت در این موضوع را رد کرد. مشخص شد که بدن او 1000 برابر بیشتر از حد معمول دیوکسین دارد. صورت و بدنش در اثر این مسمومیت بهم ریخته و پس از آن ده‌ها عمل جراحی انجام داد. یوشچنکو پس از آن که دادگاه عالی اوکراین در میان اعتراضات خیابانی موسوم به «انقلاب نارنجی»، نتایجی را که یانوکوویچ را برنده اعلام کرد، رد کرد، در یک نظرسنجی مجدد برنده ریاست جمهوری شد.
*"آنا پولیتکووسکایا ": روزنامه نگاری که در مورد نقض حقوق بشر گزارش می‌داد، در 7 اکتبر 2006 (85ش) پس از بازگشت از سوپرمارکت به خانه در خارج از آپارتمان خود در مسکو به ضرب گلوله کشته شد. قتل پولیتکوفسکایا، 48 ساله، مادر دو فرزند، خشم غرب را برانگیخت و بر نگرانی‌ها در مورد خطرات برای خبرنگارانی که در روسیه کار می‌کنند صحه گذاشت.
*"بوریس نمتسف ": یک سیاست‌مدار، و دانشمند اهل روسیه بود. او در دهه 1990 و همزمان با دوران ریاست جمهوری بوریس یلتسین، از معاونان نخست‌وزیری روسیه بود. با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین، به منتقد جدی وی تبدیل شد و در سن 55 سالگی در مسکو در نزدیکی کاخ کرملین به ضرب گلوله افراد ناشناس به قتل رسید. برخی رسانه‌ها معتقدند که احتمالاً دستور قتل وی را شخص ولادیمیر پوتین صادر کرد. او از منتقدین مشهور و صریح پوتین بود. نمتسف یک هفته‌ قبل از مرگش ابراز نگرانی کرده بود که ممکن است پوتین او را به قتل برساند.
*"سرگئی مگنیتسکی": یکی از وکلا و منتقدان فساد دولتی روسیه که در زندانی در مسکو درگذشت نیز به چشم می‌خورد. مگنیتسکی در نامه‌هایی که از زندان برای مادرش ارسال کرد از حبس شدن داخل سلولی شلوغ در یکی از زندان‌های مسکو و بیماری کشنده خود و بی‌توجهی به مسئولان به بیماری‌اش انتقاد کرده بود.
*"استانیسلاو مارکلوف": وکیل برجسته و فعال در حقوق بشر بود که توسط فردی ناشناس به ضرب گلوله به قتل رسید. با تلاش وی یوری بودانف سرهنگ ارتش روسیه به جرم تجاوز و قتل خیدا کانگایوا (دختر 18 ساله چچنی) به ده سال حبس محکوم شده بود. برخی محافل معتقدند که تلاش‌های او برای محکومیت این سرهنگ مشهور ارتش روسیه باعث خشم کرملین شده بود.
*بی‌شک ناوالنی از سرسخت‌ترین مخالفان سیاسی پوتین در یکی دو دهه گذشته بود. او دو سال قبل، پس از تلاش ناموفق ماموران امنیتی روسیه در کشتنش، برای معالجه به آلمان رفت و تحت معالجه قرار گرفت. او می‌توانست در مکان امن خود در آلمان بماند و از انجا به مخالفت خود با پوتین ادامه دهد اما تصمیم گرفت به‌رغم خطری که جانش را تهدید می‌کرد به کشورش برگردد و رودرروی پوتین با او بجنگد
* آلکسی ناوالنی تازه‌ترین قربانی هیات حاکمه روسیه است. قتل ناوالنی شاید فجیع‌ترین جنایتی است که حاکمان مسکو تاکنون مرتکب شده‌اند. کرملین ثابت کرده که در کشتن مخالفان سیاسی خود هیچ مرز و محدودیتی نمی‌شناسد و به هیچ اصل اخلاقی‌ای پایبند نیست
*مخالفان حکومت روسیه به اشکال گوناگون حذف فیزیکی می‌شوند و الکسی ناوالنی چهره برجسته از رهبران مخالف پوتین، پیش از این یک مسمومیت مشکوک را از سر گذارنده بود که با انتقال به کشور‌های غربی از آن جان سالم به در برد. اما این بار درحالی‌که برای گذراندن دوره زندان به سبب اتهاماتی که به او وارد شده بود، در زندان به سر می‌برد، جان خود را از دست داد
*کتاب «فرمان قتل» ما را به پشت صحنه پر از جُرم و جنایتِ عرصه سیاست در روسیه می‌بَرَد و پرده از راز قتل‌هایی برمی‌دارد که حکومت روسیه طراحی کرده بود و روایتی از شیوه‌های حذف و سرکوب و وحشت‌آفرینی یک حکومت استبدادی مدرن به دست می‌دهد و می‌کوشد از معما‌های جنایاتی واقعی در دنیای سیاست راز‌گشایی کند
*روسیه مجازات اعدام ندارد ولی قتل‌های سیاسی خبرنگاران و مخالفان کرملین لیستی طولانی دارد؛ قتل‌هایی که به شکل مسمومیت، افتادن از ارتفاع، مرگ در استخر، مرگ با رادیو اکتیو، قتل با چاقو، کتک‌زدن تا حد مرگ یا ترور با شلیک گلوله، پاکسازی مورد نیاز کرملین را انجام می‌دهند و قاتلان یا پیدا نمی‌شوند یا هرگز مجازات نمی‌شوند