با کاهش محسوس بارندگي‌ها در سال زراعي جاري، کشاورزان ديم‌کار در وضعيت بلاتکليفي قرار دارند و برخي منتظر بارش نخست هستند. به گفته رئيس بنياد ملي گندمکاران، خسارت‌هاي واردشده به مزارع ديم باعث شده ايران امسال حدود پنج ميليون تن گندم وارد کند و همزمان پرداخت غرامت به کشاورزان خسارت‌ديده آغاز شده است.به گزارش ايسنا، گندم به‌عنوان يکي از محصولات استراتژيک کشاورزي ايران، همواره در کانون سياست‌هاي خودکفايي قرار داشته است. طبق گزارش‌هاي منتشر شده، در ايران به طور معمول حدود 2 ميليون هکتار از اراضي زيرکشت، مربوط به گندم آبي و حدود 4 ميليون هکتار به گندم ديم اختصاص دارد. اين ترکيب کشت نشان‌دهنده اين است که بخش عمده توليد گندم کشور، بر اراضي ديم استوار است. براساس آمار ميانگين‌ها، از مجموع سطح زير کشت اين محصول بين 12 تا 15 ميليون تن گندم توليد مي‌شود.در سال‌هاي اخير، دولت با تکيه بر همين ظرفيت داخلي، بر افزايش توليد و کاهش واردات تأکيد کرده است. براي نمونه، در سال زراعي گذشته برخي گزارش‌ها از توليد نزديک به 15 ميليون تن گندم حکايت داشته‌اند. اما اين برنامه‌ريزي‌ها در بستر «کاهش بارندگي» و «افزايش خشکسالي» با چالش بزرگي روبه‌رو شده است. براساس گزارش‌هاي سازمان هواشناسي کشور، ميزان بارش‌ها در بازه‌هاي مختلف امسال نسبت به بلندمدت کاهش چشمگيري داشته است؛ به‌عنوان مثال، از ابتداي سال آبي جاري تاکنون کاهش 42 درصدي بارش‌ها نسبت به ميانگين بلندمدت ثبت شده است.در اين ميان، بخش کشت ديم به‌ويژه آسيب‌پذير است، زيرا عملکرد آن به نزولات جوي متکي است. براساس اظهارات عطالله هاشمي، رئيس بنياد ملي گندمکاران کشور امسال به دليل کاهش بارش، کشت گندم ديم به‌شدت تحت تأثير قرار گرفته و احتمال کاهش سطح زير کشت در استان‌هاي سردسير وجود دارد.وي افزود: در سال زراعي گذشته، توليد گندم کشور حدود 16 ميليون تن بود و خريد تضميني حدود 12.5 ميليون تن که نيازي به واردات نداشتيم؛ ولي امسال به‌دليل کاهش بارندگي‌ها و خسارت به مزارع ديم، حدود پنج ميليون تن واردات خواهيم داشت.با ترکيب اين عوامل، مي‌توان نتيجه گرفت «خودکفايي در گندم» که سال‌ها به عنوان يکي از اولويت‌هاي اصلي مطرح بوده، اکنون بار ديگر با تهديد روبه‌رو شده است. کشاورزي ديم کشور که در شرايط نرمال، ظرفيت قابل توجهي براي توليد دارد، اکنون در وضعيت ترديد قرار گرفته؛ برخي کشاورزان هنوز در انتظار بارش نخست هستند تا پس از نم‌گيري خاک اقدام به بذرپاشي کنند، درحالي‌که برخي ديگر به اميد فرود رحمت الهي اقدام به کشت کرده‌اند.از اين‌رو، مي‌توان گفت کاهش بارش‌ها تنها يک مسأله آب نيست، بلکه زنجيره‌اي از اثرات را در پي دارد، از کاهش سطح زير کشت، عملکرد پايين‌تر، کاهش توليد داخلي تا نهايت وابستگي مجدد به واردات محصول استراتژيکي مثل گندم. ناکافي بودن توليد داخلي در دوره‌هاي خشکسالي، کشور را از موقعيت خودکفايي خارج و واردکننده مي‌کند.در خصوص وضعيت کشت ديم، توليد گندم و تأثيرات کاهش بارندگي رئيس بنياد ملي گندمکاران کشور گفت: امسال ميزان بارندگي نسبت به سال قبل کاهش محسوسي داشته و اين مسئله بر وضعيت کشت ديم تأثير مستقيم گذاشته است. اکنون کشاورزان ديم‌کار در ترديد هستند؛ برخي به اميد نزول رحمت الهي بذرپاشي کرده‌اند و برخي منتظر بارش نخست مانده‌اند تا پس از نم‌گيري خاک اقدام به کشت کنند.عطالله هاشمي افزود: در استان‌هاي سردسير احتمال کاستي در کشت گندم ديم وجود دارد. اميدواريم با نزول رحمت الهي، مزارع ديم، زمين‌ها و سدها پرآب شوند تا سال زراعي پربرکتي پيش‌رو داشته باشيم. هاشمي درباره ميزان واردات گندم گفت: ايران در سال‌هاي کم‌باران و خشکسالي به واردات گندم نياز پيدا مي‌کند، اما در سال‌هايي که توليد داخلي کافي باشد، از واردات بي‌نياز خواهيم بود.وي با اشاره به وضعيت سال گذشته ادامه داد: در سال زراعي 1403-1402، توليد گندم کشور حدود 16 ميليون تن و خريد تضميني 12.5 ميليون تن بود و نيازي به واردات وجود نداشت. اما در سال زراعي جاري (1404-1403) به‌دليل کاهش بارش‌ها و خسارت به مزارع ديم، حدود پنج ميليون تن واردات خواهيم داشت. بنابراين ايران در سال‌هاي پرباران از واردکنندگان عمده خارج مي‌شود، اما در دوره‌هاي خشکسالي جزو واردکنندگان اصلي قرار مي‌گيرد. رئيس بنياد ملي گندمکاران درباره پرداخت غرامت به کشاورزان گفت: فرايند پرداخت غرامت حدود 15 تا 20 روز است که آغاز شده و نخستين مرحله واريزي هفته گذشته انجام شده است. طبق وعده مديرعامل صندوق بيمه محصولات کشاورزي، پرداخت غرامت‌ها به‌صورت تدريجي ادامه خواهد داشت.
